Gelo kurd ji ku hatine…?

Zahra Ramadan

Gelek bîr angaştin ji hev cûde hene , ji ber gelekî binyad
Hînd-Ewropîne tê îdîakirin ku bapîrên kurdan Medî ji Ewropayê koç kirine
Qafqadysyê û di ser Hezarê re xwe gihandine vêderê. Wextekê ev tez gelekî li
ser zar û ziman bû.Lê ev tenê wekî îdîa me nehat çespandin. Danerê vê tezê
dîrokzanên Ewropî yên ayenparên bûn. Lê wan nekarî vê angeştê bi belgeyan
biçedpînin. 
Texmîna Zal ew e ku pêşiyên kurdan. 
Hurî ( B.Z 2500-1500)Mîtaniya neviyên wan
Mîtanî( B.Z 1500-1250)
Naîrî ( B.Z 1250-900)
Urartu( B.Z 900-600)
Med ( B.Z 750-550)weke qraltî û konfederasyonên eşîran jiyane. 
Gelê kurd ê komageneyê zimanê koçerî û gundewariyê zarên kurdî bi kar tînin. Jiderkên wan ên nivîsê kêm in lê ev nayê wê maneyê ku tunebe. Di gelek belgeyên li Serêkaniyê, Amûdê û Nisêbînê hatine vedîtin de berdest bûye ku B.Z1500 de zimanê nivîsê kar pê hatiye kirin.
Dîroka komên ziman ên tên zanîn B.Z dora salên 20 hezarî de dest pê dike.
Bi cîbûna zimên re li pêşketina hilberînê dike û ev jî civakbûnê derdixe astek bilind. 
” Ar û ard di sumerî de tê wateya zeviye cotê an jî zevî, ji ber ku qûntarên Toros-Zagrosan yên li wirê dijîn ku ji wan re Hurît tê gotin ditandiye”.
Piştî Sûmeran êdî dîrok ji qeydên nivîskî dikare bête şopandin. Çiraya dîrokê ya nivîskî de li deverên cihê cihê yên Kurdistanê pêkhatiyên weke Hurî, Gutî, Kasti, Mîtanî, Naîrî, Subarto, Urartu, Med, komagene li ser doşkê dîrokê xuya dibin. 
Şûnawara Tel-Xelefî ku navendeke çand û hûnerî yê Hurî-Mîtanî ye .
Libaşûrê serkaniyê çemê Xabûrê û di navbera bajarê Mardîn û Mûsil de cîh digre.

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Şîlan Doskî

 

Şerekê gengaz di navbera Îran û Îsraîlê de ne tenê pirsên jeopolîtîk derdixe holê. Lê ew rasterast bandorê li mîlyonan mirovan dike. Bi taybetî Kurdên li her çar aliyên Kurdistanê dijîn: Rojhilat, Başûr, Rojava û Bakur di bin metirsiyê de ne.

Şerekî bi vî rengî wê ji bo wan…

Tengezar Marînî

 

Ez ê îro nivîskarekî elman, ku wek rewşbîrekî kartêker bû di dema xwe de, bi we bidim nasîn.

Li Swêdê xelat bi navê wî heye û du nivîskarên me ên hêja ew xelat wergirtin: 1. Shêrko Bêkes. 2. Selîm Berekat.

 

Kurt Tucholsky yek ji nivîskar, rojnamevan û peyamnêrên…

Tengezar Marînî

 

Hevoka “Hizirkirina azad di demên aloziyê de” behsa pêwîstiya bingehîn a tevgerîna hem afirîner û hem jî serbixwe di demên dijwar de dike. Nîşandana vê yekê bi pirsgirêkên taybetî yên ku kes û civak di demên nezelaliyê û guhertinê de pê re rû bi rû dimînin, bi taybetî giring e….

Konê Reş

Ji hezarê salan ve

bav û kalên me,

di nav çiya, gelî, deşt û daristanan de

jiyana xwe derbas kirine..

Çiyayê Toros, Zagros û Ararat

li dor wan, ber bi asman ve bilind bûn..

Hêza xwe ji ava çemê Dicle, Ferat,

Zab û…