Konê Reş Piştî ku serhildana Mîr Bedirxan di sala 1847 an de beravêtî bûye, mîr û malbata xwe di sirgunê de dûrî welatê Botan jiyana xwe derbas kirine û bi taybetî piştî damezirandina komara Kemalî di sala 1923 an de, şerê ziman, dîrok û hebûna kurdan bi tundî hatiye kirin. Anko ji 168 salan ve xelkên Cizîrê li ber xwe didin.
Ji 92 salan ve, dagirkerên tirkan bi sedema ku zimanê kurdî nemîne, wan bi rêk û pêk şerê zimanê kurdî kirine. Zimanê kurdî wek sembola paşverûtî û nezaniyê destnîşan kirine û dikin. Û ne tenê wan dagirkeran, planên bişaftina çand û ziman li ser kurdan meşandine, lê belê wan xwestiye ku kurdan di her warî de paşketî û asîmîle bikin…
Lê xelkên Botanê, di roja îro de şerm dikin ku bi hev re bi tirkî xeber bidin û biaxifin.. Xuyaya ku Mîrekên Botan, digel serhildan, nakokiyên xwebixweyî û têkçûnan, hişmendiyeke kurdewarî di herêma Botan de çandine. Her weha di bin desthilatiya wan Mîrekan de çandek kurdewarî hatiye afirandin û zimanê kurdî wek zimanekî şaristaniya pêşketî di nav çerx û dewranên salan de hatiye bikaranîn û cihê xwe girtiye û di encam de wêjeyek bi zimanê kurdî hatiye nivîsandin û gelek zanyar û rewşenbîr ji nav civaka Botan derketine. Nav û dengê gelekan ji wan di cihanê de belav bûye. Armanca dagirkeran ne tenê pişaftina çand û zimanê kurdî bû, belê wan xwestiye ku hişmendiya dîrokî jî, ya gelê Botan ji holê rakin.
Li gor ku ji min ve hatiye nas kiririn, dîroka mîrnîşîna Mîrekên Botan a ku di herêmeke berfireh de, bi navê Mezopotamiya ye, dor hezar salî dûmkiriye.. Xelkên wê jî bi mêranî destûr nedane û nadin dagirkeran ku planên xwe bi rehetî derbas bikin, her dem û gav Botanî bûne kelem û asteng li pêşiya projeyên wan..
Cizîra Mîr Şeref; Roka jiyanê ye. Landika şaristaniya mirovahiyê ye. Navendek ji navendên olên cîhanê ye. Deftera afirandina ramyariyê ye. Kaniya reseniya kurdewariyê ye. Keleha berxwedana azadî û zimanê kurdî ye. Heca kurda ye û bûka Mezra Bota (Mezopotamya) ye. Kurdino! Ji dest xwe bernedin.. Her yek ji rex xwe ve, dengê xwe bilind bikin. Bapîrên me ji mêj ve gotine: Rîh dibe bost, dijmin nabe dost.
