Nîşanên wêjeya kevneşopî

Dr.Phil. Ebdilmecît Şêxo
-2-
Bê guman em di vê  kurte danasîna nîşanên wêjeya kevneşopî de xwe hildipesêrin hin çavkaniyên zanistî  û em pir bi kurtî dinivisînin. 
1-Rastgotin û yan nêzîkî rastgotinê:Ango;divê helbestvan di berhemên  xwe de rastiyan yan nêzîkî rastiyan binivisîne û pêwîst e ew ji pêjnan dûrkeve,ji ber ku rastgotin  bi xwe ciwan û xweserî ye,lewra jî wêjevanên klasîk dibêjin:Em tenê kanin dengên xwe bi riya rastiyan bighînin piraniya gel.
Wêjeya klasîk hunerek sêkolocî û derûnî ye jî,ji ber ku ewa giringiyê dide hundir û naverokên mirovan,lê dûrv û dîdema derve ya wêjeya klasîk  tenê ji bo ciwanbûn û qeşengiyê  ye.
2-Hişmendî:Wêjevanên klasîk dibêjin:Tenê hiş kane bibe mîna dadgir û gelan arast bike û mirov kane bi riya hişê rastiyê û çewtiyê  ji hev cuda  bike,ew dihîle ku nivîskar ji şaşiyan dûr bikeve û bi şêweyeke rastîn derd û şahiyan mirovan  derbibire.
3-Şopandin û çûyîna ser riya wêjevanên Kevin yên Yonaninstanê:
Wêjevanên klasîk bi çavên bilind li wêjevanên Yonaniyan temaşe dikin, wan pîroz dibînin û hin nivîskarên cîhanî jî mîna Malêrb,Belzak,Rasîn û lafonton van nêrînên jorîn li ser wêjeya klasîk  dipejirînin û diçespînin.   Di vê derbarê de Lafontîn dibêje:(Eger tu di wêje de li ser riya klasîk  de neçî,yanê tu di rêkeke xwar û çewt de diçî).
4-Hunera Bilind:Çênabe ku wêjevanê klasîk ji çarçewa rêbaza hunerî derkeve,lê divê ew bi  dijwarî jî ne nivisîne û herwisa jî divê ew ronîkirin û hêsaniyê di afrandinên xwe de biparêze.

-2-
5-Wêjeya mirovne:Bîrcanê dibêje:(Wêjeya me ya klasîk,wêjeyek mirovane ye,ew ji mirov derdikeve û ewa dixwaze pêdiviyên mirovan pêk hûne.
6-Wêjeya klasîk ne ya kesayetiyê ye:Di vir de nivîskar nirîna xwe ya taybet rasterast dernabrîne,lê ewa bi riya kesayetiyên din helwest, raman û nirînên xwe  dibêje,wek nimûne,şanoger di şanoyê de nirîn û gotinên nivîskar bi dengê xwe dibêje û nirînên nivîskar ne rasterast dide diyarkirin.
7-Derbirîn bi zimanê dayikê ye:Klasîkên pêşîn dest ji nivisîna zimanê latînî  berdan û dixwastin bi zaravê xwe binivisînin û wan bi peyvên nû dewlemend bikin,bi vî rengî jî ewan zimanê xwe pêşda birin û ew ji peyvên biyanî  rizgar kirin,lê pêwîst e were gotin jî,zimanê niştimanî li nik nivîskaran ne mîna hev bûn,her nivîskarek zimanekî xwe taybet hebû,yanê;mebest ev e ku ferhengek taybet li cem wan tunebû,lê di warê şêwaza nivisînê de,riweştên  wan bi gelemperî hevbeş bûn.
8-Bandora olî:Di destpêka de wêjevanên klasîk di vê baweriyê de bûn ku ola xaçeperest  dikane hundirê mirovê xerap paqij û rindtir bike.
Herweha jî wan digotin:(Wêje ne tenê ji bo ciwaniyê ye,lê divê ewa mirov di warê sincî  de jî perwerde bike û giyanê wî bi mirovperweriyê  avde),bi kurtî ew dibêjin:(Ciwanî û qencî  di ol de hevalcêwî ne.)
9-Vegerîn li paşmayênên Kevin .
10-Şayiskirin (Wesifkirin).
11-Galtebarî(Henekî).
12-Amojgarî(Şîretkirin).
Bi gîştî;wêjeya klasîk herdem li rastiyê digere,ew ji pirsgirêkên taybet dur dikeve û li ser kêşeyên bingehîn radiweste.
Dîsan jî tête gotin ku bingeha felsefa  wêjeya klasîk,felsefa ciwaniyê ye,ewa dengvedan û rengvedana baredoxa civakê ye û diyarkirina rastiyê ye .
 -3-
Wêjeya klasîk di aliyê zimên de
—————————————–
Di wêjeya klasîk de hunera peyvan pir heye,ji ber ku zimanê wêjeya klasîk ,zimanê arstokratan  bû û ji bo arstokratan hatibû nivîsandin.
 lê em nikanin zû vê nirîna jorîn( Zimanê Wêjeya klasîk ji bo arstokratan  hatibû nivîsandin),li gor em wêjeya  gelê xwe  û gelê Ereb nas dikin,ew bi gelemperî  ji bo hemû gelên xwe ne û hemû helbestvanên klasîk yên gelê Kurd û Ereb mînakên geşdar in.
Herdîsa wêjeya klasîk pir hişk e ji ber ku ew axivtinên xwe arastî hişê dike û piraniya helbestên klasîk sazemendî ne.
Bê guman mebesta me ji vê  pênasînê ne ew e, ku em helbesta nû bê nirx  û bê rolbala dikin,Na! Her cureyek  ji wan çêşek xwe taybet heye,û gulistana helbestan bi cureyên gulên têkel tête xemlandin û bi taybetî eger hemû gul jî bêhin xweş bin.

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Şîlan Doskî

Helbesta Çima! ya Nivîskar Ezîz Xemcivîn wekî pirsgeha xwedî hest û dîmen, di nava wêjeya kurdî de derdikeve. Ew pirsên ku helbest dikare ji xwe bike: “Çima ez hîn jî hebûm?” û “Çima jiyan bi awayekî tê girtin, lê divê ez bimirim?” Helbest wekî tîrêj di deriyê xewnan, hest û…

Ezîz Xemcivîn

 

Kesayetiyeka ko pir gotûbêj li ser çê bûne, pir gotegot wek pencereyekê li ber hemû bahozan vekirî be…

Dixwazim çend gotinan ji bo dîrokê derbarê evê kesayetiya Kurdperwer û hezkerê welatê xwe pêşkêş bikim…
Seydayê Tîrêj ji min re got: „di mirina Xweda ji wî razî be têkoşer Hecî Mihemedê…

Qado Şêrîn

Ji bo kurd bêtir tarûmar, winda û tune nebin, tenê yek rê li pêşiya wan maye, ew jî dewletbûn e. Eger ji aniha û 20-30 salên bên kurd nebin xwedî dewlet, wê winda bibin, wê bêtir rastî hilweşandin û şikestinan bên, wê hêviya dewletbûnê lawaztir bibe, çimkî wê kurdperwer û…

Konê Reş

Wek ku eşkere ye ji şerê Çaldêranê/ 1514 ve, dest bi perçebûna Kurdistanê hatiye kirin.. Di pey Sykes Picotê/ 1916an de, Kurdistan bûye çar perçe.. Ji wê hingê ve Kurdistanî hewil didin ku Kurdistana xwe bikin yek perçe.. Tevî gelek berxwedan, serhildan û xwîn rijandinê.. Tevî banga Şêx Ehmedê…