Gelo kurd ji ku hatine…?

Zahra Ramadan

Gelek bîr angaştin ji hev cûde hene , ji ber gelekî binyad
Hînd-Ewropîne tê îdîakirin ku bapîrên kurdan Medî ji Ewropayê koç kirine
Qafqadysyê û di ser Hezarê re xwe gihandine vêderê. Wextekê ev tez gelekî li
ser zar û ziman bû.Lê ev tenê wekî îdîa me nehat çespandin. Danerê vê tezê
dîrokzanên Ewropî yên ayenparên bûn. Lê wan nekarî vê angeştê bi belgeyan
biçedpînin. 
Texmîna Zal ew e ku pêşiyên kurdan. 
Hurî ( B.Z 2500-1500)Mîtaniya neviyên wan
Mîtanî( B.Z 1500-1250)
Naîrî ( B.Z 1250-900)
Urartu( B.Z 900-600)
Med ( B.Z 750-550)weke qraltî û konfederasyonên eşîran jiyane. 
Gelê kurd ê komageneyê zimanê koçerî û gundewariyê zarên kurdî bi kar tînin. Jiderkên wan ên nivîsê kêm in lê ev nayê wê maneyê ku tunebe. Di gelek belgeyên li Serêkaniyê, Amûdê û Nisêbînê hatine vedîtin de berdest bûye ku B.Z1500 de zimanê nivîsê kar pê hatiye kirin.
Dîroka komên ziman ên tên zanîn B.Z dora salên 20 hezarî de dest pê dike.
Bi cîbûna zimên re li pêşketina hilberînê dike û ev jî civakbûnê derdixe astek bilind. 
” Ar û ard di sumerî de tê wateya zeviye cotê an jî zevî, ji ber ku qûntarên Toros-Zagrosan yên li wirê dijîn ku ji wan re Hurît tê gotin ditandiye”.
Piştî Sûmeran êdî dîrok ji qeydên nivîskî dikare bête şopandin. Çiraya dîrokê ya nivîskî de li deverên cihê cihê yên Kurdistanê pêkhatiyên weke Hurî, Gutî, Kasti, Mîtanî, Naîrî, Subarto, Urartu, Med, komagene li ser doşkê dîrokê xuya dibin. 
Şûnawara Tel-Xelefî ku navendeke çand û hûnerî yê Hurî-Mîtanî ye .
Libaşûrê serkaniyê çemê Xabûrê û di navbera bajarê Mardîn û Mûsil de cîh digre.

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Tengezar Marînî

” Darizandin” a Kafka, ku di sala 1913an de hatiye weşandin, pirr caran wekî çîrokeke komplex û xumamî tê dîtin, ku xwêner bi gelek pirsên bêbersiv û cîh ji bo şîrovekirinê dihêle. Ev vebêjî ji ber têgihîştinên xwe yên kûr ên derûnî û nîşandana çirûskane ya têkiliyên hêzê, hestên sûcdariyê û tirsa hebûnê tê…

Rêber Hebûn

Reşzeytûn

Taybetmendiya evînê wek mijareke helbestî li cem jina helbestvan heye, yek ji wan taybetiyên diyar : tenikbûna derbirînê, ev yeka me dibe li ber kûrbûna ezmûna jiyanê û rastiya pesindana helwestên wijdanî, di çarçoveya vê pirtûkê de em dibînn ku helbestvan bêhtir azad e, çengên hestên xwe dirêj…

Qado Şêrîn

 

Dema bêrya helbestê dikim, diçim kilasîkan dixwînim.

Helbet nehemû kilasîk tên xwendin, wek dema me ya aniha. Berê jî gelek helbestvan hebûn, wek aniha, lê hindik mezin bûn û man û hey man, nimûne gelek in, lê gelek jî hema ku mirin winda bûn. Aniha jî gelek xwe dikin…

Şîlan Doskî

 

Şerekê gengaz di navbera Îran û Îsraîlê de ne tenê pirsên jeopolîtîk derdixe holê. Lê ew rasterast bandorê li mîlyonan mirovan dike. Bi taybetî Kurdên li her çar aliyên Kurdistanê dijîn: Rojhilat, Başûr, Rojava û Bakur di bin metirsiyê de ne.

Şerekî bi vî rengî wê ji bo wan…