Birahîm Qasim“ Derdên me pir in û giran in li min bibûrin ez tê nagihim çawa mirovekî kurd û hez ji kurdan dike û ji binî guh nade zimanê kurdî.“
Mûsa Oskê Zaxuranî:
Helbestvan û Nivîskar e, li gundê Litêfiyê ku dikeve herêma Qamişlo, ji binemaleke cotkar û welatparêz, li sala 1955an jidayik bûye.
Bavê wî Osê Zaxuranî (Osmanê Xelef): Mirovekî naskirî bû bi comerdî û welatparêziyê, ew ji gencîniya xwe ve tevlî bizaf û tevgera kurdî bûbû, wesa bandora wî li malbat û hemû dost û kesên wî dinasî hebû.
Bavê wî Osê Zaxuranî (Osmanê Xelef): Mirovekî naskirî bû bi comerdî û welatparêziyê, ew ji gencîniya xwe ve tevlî bizaf û tevgera kurdî bûbû, wesa bandora wî li malbat û hemû dost û kesên wî dinasî hebû.
Bêgoman kurê wî Mûsa jî di wê Medresê de hatibû perwerdekirin, li ser bîr û baweriyên bavê xwe, ji nifşê xwe zûtir tevlî tevgera netewiya kurd dibe, ji ber ku mirovekî ku hatiye perwerdekirin, weke têkoşerekî ji bo mafê netewa xwe ye, lewra rast û dirist û dilsozê kar û xebata kurdîniyê ye bêrawestan ta weke îro, çendî caran ji layê desthilata Albe`is a Sûriya ve tê rastî eşkence û zindankirin û binçavkirinê, lê Mûsa wek xebatkarekî miqeris li dijî şovînistiya rêjîmê radiwesta û dest berxwe re ne diberda ta weke ev ro li ser vê rêbaza pîroz a Barzaniyê nemir berdewam e û hîç li ser tendiristiya xwe ya nebaş natirse, ew weke pilingekî li ber xwe dide.
Îro ez bi hevaltî û hevkariya wî pir şanaz im ku min ji mêj de ew nas kir, ji dema me bi êk ra karê rewşenbîrî û nivîsandina kurdî wek sernivîserên Kovara Behar kar dikir.
Îro ez bi hevaltî û hevkariya wî pir şanaz im ku min ji mêj de ew nas kir, ji dema me bi êk ra karê rewşenbîrî û nivîsandina kurdî wek sernivîserên Kovara Behar kar dikir.
Evîndarê zimanê xwe ye, ji ciwaniya xwe ve gelek gotar û helbest di malper, kovar û rojnameyan de nivîsandiye, wek:
(Metîn – Stêr – Gelawêj – Gurzek gul –Behar- Zanîn – Peyman – Rojhilat – Peyv – Xebat – Teaxî – Roj … hw ).
Diyar e ku bandora gelek helbestvanên kevnar û nûjen li ser hest û şêwaza wî bûne , lê mijarên wî bi gelemperî bi Riyalîzim (Rasteqîne) û carnan bi şêwazê Romantîk hatine nivîsandin, bê goman bandora helbestvanên serdemê mîna Cegerxwîn û Tîrêj û Seydayê Keleş bihtirîn bandor e ji yên kevnar, lê Mûsa carnan xwe ji çarçoveya wan jî vekişandiye, çimkî şêwe û mijarên helbestên xwe nîzîkî kurtehelbestê kiriye û xwe bi newaya helbestên pêlewaz ve girê nedaye .
Xewnê dilê te û min
Nema zanim çi bêjim
Gurên har in ev dijmin
Helbestên Mûsa Zaxuranî qonaxên jiyana wî û ya gelê wî ne, naveroka wan tiracîdiyên xemgîniyê ne, bihtirîn helbestên wî li ser bindestî û zor û stem, hejarî û derbideriyê ne, lê ew hemû nebûn sedem û kelem di pêşiya viyan û baweriya wî ya bihêz de, ji ber ku parastina ziman û têkoşîna wî ji bo rizgariya welatê wî ye.
Kurdistana min bûka helbestan
Tenê ji bo te em bibin qrurban
Ji bona tene ev dil û ev can
Erê dîlberê her tu yî derman
ji bona tene her soz û peyman
Pîroz bin li te ev dil û jiyan
Pîroz e jîna kesên partîzan
Helbestvan Mûsa Zaxuranî mirovekî birûmet e, banga wî ew e ku her bostek ji xaknîgariya welatê xwe rêzgar bike.
Efrîn Efrîn Efrînê Efrîna min
Dermanê vê birînê dîlbera min
Navdarê xakzêrînê omîda min
Hêlîna Mem û Zînê kevoka min
Dengê jîn û evînê sorgula min
Te nadim bi Berlînê welatê min
Cihê xweş têkoşînê Efrîna min
Navê te pir şêrîn e bihara min
Warê ala rengîn e dilsoza min
Dijmin li te bi kîn e dîroka min
Herdem ew dev bi xwîn e nazika min
Ew xweş zanê em kî ne peymana min
Her tiştên pak weke kar û xebat, hest û gotin, tev de dibin avahiya helbestên wî yên bineşeyî û ciwan.
Navê dîlberê dermanê min e
Ev zimanê min li ber wê kin e
Xwe natewînim ev soza min e
Ji ber ko dîlber welatê min e
Her ko ez hebim omîda min e
Ew nav ji bo min sûnda mezin e
Hebûna dîlber hebûna min e
Berî her tiştî ew doza min e
Berhemên wî yên çapkirî herdu dîwanên wî: Govendek Helbest û Bûka Helbestan neynika jiyana wî û rewşa milet û welatê wî ne.
Hêja ye gotinê ku Mûsa Zaxuranî ne tenê helbestvan e, lê belê ew nivîskarekî rewşenbîr e ji ber ew gotar û mijarên siyasî û edebî bi zimanê Kurdî û Erebî dinivîse.
Awata min ji Xudayê mezin ew tendiristiya mamosta Mûsa Zaxuranî baştir bike û temenek dirêj û şad bijî.
Birahîm Qasim
(Metîn – Stêr – Gelawêj – Gurzek gul –Behar- Zanîn – Peyman – Rojhilat – Peyv – Xebat – Teaxî – Roj … hw ).
Diyar e ku bandora gelek helbestvanên kevnar û nûjen li ser hest û şêwaza wî bûne , lê mijarên wî bi gelemperî bi Riyalîzim (Rasteqîne) û carnan bi şêwazê Romantîk hatine nivîsandin, bê goman bandora helbestvanên serdemê mîna Cegerxwîn û Tîrêj û Seydayê Keleş bihtirîn bandor e ji yên kevnar, lê Mûsa carnan xwe ji çarçoveya wan jî vekişandiye, çimkî şêwe û mijarên helbestên xwe nîzîkî kurtehelbestê kiriye û xwe bi newaya helbestên pêlewaz ve girê nedaye .
Xewnê dilê te û min
Nema zanim çi bêjim
Gurên har in ev dijmin
Helbestên Mûsa Zaxuranî qonaxên jiyana wî û ya gelê wî ne, naveroka wan tiracîdiyên xemgîniyê ne, bihtirîn helbestên wî li ser bindestî û zor û stem, hejarî û derbideriyê ne, lê ew hemû nebûn sedem û kelem di pêşiya viyan û baweriya wî ya bihêz de, ji ber ku parastina ziman û têkoşîna wî ji bo rizgariya welatê wî ye.
Kurdistana min bûka helbestan
Tenê ji bo te em bibin qrurban
Ji bona tene ev dil û ev can
Erê dîlberê her tu yî derman
ji bona tene her soz û peyman
Pîroz bin li te ev dil û jiyan
Pîroz e jîna kesên partîzan
Helbestvan Mûsa Zaxuranî mirovekî birûmet e, banga wî ew e ku her bostek ji xaknîgariya welatê xwe rêzgar bike.
Efrîn Efrîn Efrînê Efrîna min
Dermanê vê birînê dîlbera min
Navdarê xakzêrînê omîda min
Hêlîna Mem û Zînê kevoka min
Dengê jîn û evînê sorgula min
Te nadim bi Berlînê welatê min
Cihê xweş têkoşînê Efrîna min
Navê te pir şêrîn e bihara min
Warê ala rengîn e dilsoza min
Dijmin li te bi kîn e dîroka min
Herdem ew dev bi xwîn e nazika min
Ew xweş zanê em kî ne peymana min
Her tiştên pak weke kar û xebat, hest û gotin, tev de dibin avahiya helbestên wî yên bineşeyî û ciwan.
Navê dîlberê dermanê min e
Ev zimanê min li ber wê kin e
Xwe natewînim ev soza min e
Ji ber ko dîlber welatê min e
Her ko ez hebim omîda min e
Ew nav ji bo min sûnda mezin e
Hebûna dîlber hebûna min e
Berî her tiştî ew doza min e
Berhemên wî yên çapkirî herdu dîwanên wî: Govendek Helbest û Bûka Helbestan neynika jiyana wî û rewşa milet û welatê wî ne.
Hêja ye gotinê ku Mûsa Zaxuranî ne tenê helbestvan e, lê belê ew nivîskarekî rewşenbîr e ji ber ew gotar û mijarên siyasî û edebî bi zimanê Kurdî û Erebî dinivîse.
Awata min ji Xudayê mezin ew tendiristiya mamosta Mûsa Zaxuranî baştir bike û temenek dirêj û şad bijî.
Birahîm Qasim
