Ji Ristezara Elindê 98.

Mizgîn HeskoAvrêl. Nîsan. April. Bihara navîn
Bi Ferensî: Avril.
Bi Yûnanî: Aphrodite.

Avrêl yan jî“ Nîsan „ ku bixwe meha çaremîn ji salnameya zayînî ye û li gor bav û kalên me, ew Bihara navîn e. Tekez û li gor wan, di salê de, çar demsalên hene û her demsalek,xwedan sê mehên xwe ye û wiha rewşa bayî û pileya germê di her mehekê de, cudatir ji ya dinê ye û bandora vê yekê li ser zevî û demên kesixandina rezî û çandiniya tovî pir balkêş e.

Bi Yûnanî jê re tê gotin: Aphrodite/ Avrodît/.
Bi wateya Xwedawenda evîn û ciwaniyê. Ango ew navê xwedawenda evîn, hezkirin û ciwaniyê di mîtologiya wan de werdigire.
Her wiha ew yekek ji Xwedawendên Olympê ye.
Nisannu jî meha yekemîn e ji salnameya Babylonê û bixwe navekî Suriyanî ye û Ereban heman nav xebitandin û ti guhertinên mezin lê nekirine.Di vê mehê de, werz bihar e. Êdî tîrêjên roja geştir dibin û ji lewra şaxên daran der tên û bişkoj difetiqin. Wiha jî şaxên piraniya darên sews û fêkî û mêwên tirî û tekez yê behîvan jî.
Li gor hin agahiyan,  binavkirina „avrêl“  a kurdî, hinekî nuh e û ne Ji mêj ve ew tête xebitandin. Dibe ku ew ji Avril a Ferensî, yan ji jêdera xwe a Yûnanî „ Aphrodite“ hatibe.
Her wiha bîrdozeke din jî tête holê ku ew, vê binavkirinê vedigerîne hin jêderên xuro Kurdî.
Di vê mehê de û piştî ku berf û qeşa ya li serê zinar û çiyayan dibişive, careke dinê ew ber bi rêlkan ve diherike û wan darên tî, têr av dike.
Dêmek: Rêlik ( Rêl. Rêlk ) tê bi wateya daristana çiyê û wiha avrêlik, ku ji/ Av û Rêlik / dariştî ye û wiha bi hev re yek têrma nuh misoger dikin. Ango ev du gotinên xuro bi Kurdî, bêjeyeke nuh pêktînin.
Av + Rêlik= Avrêl.

Hêjayî gotinê ye, ku di vê mehê de, li deşt û zozanên Kurdistanê Nîsanok wiha bi rengê xwe ê sor  û kubar dibişkivin. Xecxecok wiha û li hin deveran geh dibe nîşana xwîna pakrewan û şehîdan û geh dibe sîmbola evînê û di rojên cejnan de ew tên berhev kirin, wekû cejna Çarşema serê nîsanê.
Ev kulîlk xwedan hilm û  bîneke dijwar û taybet e. Bi giştî ne bîn xweş e.
Li her herêmeke Kurdî, navê heman kulîlka pir bedew û xweşkok, tête guhertin. Bi dîtina min ev guhertin û binavkirinên rengê, reng û sebart bi zaravayên Kurdî ên pir, dewlemendiyê didin zimên û tekez ha li vir, divêt ku careke dinê, em wa agahdar û hişiyar bin, ka çendîn zimanê me kûr û berfereh e.
Ji navên vê kulîlka pir nazik û hestiyar jî û bi Kurdî.
– Gullale sûr. Bi soranî.
– Xecxecok
– Gangulok
– Bûkok
– Bûkilok
– Gulbûk.
– Bûka baranê
– Sersork
– Batînok
– Xecîcok
– Xilinzer.
– Şeqşeqo.
– Gula nîsanê.

Li Ewropayê û ji ber rewşa bayî û seqaya cuda, êdî Nîsanok di meha Pûşperê de tê dîtin.

01. Avrêla ( Nîsana ) 2024 z.

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Salih Cefer



Qedexebûna zimanê kurdî bi salên dirêj bû sedema paşketina hemû cûreyên wêjeya kurdî û bi taybetî jî ya zaravayê kurmancî.
Tevî ku di van salên dawî de li gelek alîyên Kurdistnê rewşa wêjeya kurdî (kurmancî) bi pêşve çûye jî, lê hîn pêwîstîya bi pêşveçûnên bêtir heye.
Kanîyên pêveçûnê pirin, yek ji wan…

Ebdûlazîz Qasim

 

Ji demê hatina Ehmed El-Şerih li ser desthilata Sûriyê, piştî hilweşîna rejîma Esed di 8ê çileya sala borî de û heta îro, bi carekî rewş û rastiya Sûriyê ya civakî, cugrafî, siyasî, etnîkî û olî tê paşguh xistin, bi taybetî hebûna gelê Kurd bi carekî tê paşguh xistin, her bigire…

Amadekirin û kurmacîkirina tekstên stiranan: Ednan Bedreddin

 

Mezher Xaliqî yek ji navdartirîn hunermendn kurd ên sedsala bîstan e. Ew di sala 1938 an de weke zarokê malbateka kurd a oldar li Sune (Sanandaj) hatiye jiyanê. Behremndiya Xaliqî di warên goranîgotin û werzişê de ji salên dibistana seretayî ve derketine pêş. Her di…

Ebdûlazîz Qasim

Di dîroka navçeyê de, hîç erdnîgariyek bi navê Tirkiyê nîne, û deweta Tirkiya li ser sextkariya dîrokê û talankirin, qirkirina Kurd, Ermen û Yonaniyan û herwiha li ser dagîrkirina beşeke mezin ji xaka kurdistan, Yonanîstan, Qubirstan û Ermenistanê hatiye avakirin.

Projeyên Tirkan her ji destpêka xwe ve û heta…