(Mîrname) ya Ehmedê Xanî û hûnandina Jan Dost

Zara Salih 
Romannivîsê kurd Jan Dost di vê romana xwe de ya bi navê (Mîrname), bi şarezayî û tevneke ku di wî asoyê işqa Xanî de roman hûnandiye.  jiyan, raman, felesefe û işqa şairê mezin Ehmedê Xanî ku ji beriya 300 salî ve ye, bi teknîk û şêweyek ristesazî hatiye nivîsandin.
Bêguman, Jan Dost, li ser bingeheke dîrokî, ku bi jiyan û berhemên helbestvanê kurd yê navdar ve girêdayî ye, bi wê xeyala xwe ya romansaziyê, yê xwendevan derbasî civaka Xanî û wê serdema wan heyaman dike, û tayibet dîrok û civaka kurdan û êş û pirsgirêkên ku heta roja îro jî berdewam in.

Tevlû ku romannivîs, bêguman, kedeke bêhempe ji aliyê xwe ve kiriye, lê wî vê carê bi teknîkek hesan pirtûk li ber yên xwendevan raxistiye û ev jî tê wateya hostayiyeke romansazî mezin. Bi rêya ku Jan Dost her leheng û karakterên romanê ji hev cuda kirine, û her kes ji wan çîroka xwe bi Xanî re dibêje. li vir yê xwendevan dikare her beşekî bi tena wê bixwîne û şaş nabe. tişta herî balkêş jî ku wî gelek kesayetî derbasî romanê kirine û pê bêtir zengîn bûye mîna ( Teymûrê fasiq,  Şengê, yê rûgirtî, Mele Ferîd,  Buharî, Mîr, Selaheddînê sehhaf, Şemoyê qewwal, Hekîmê fille Zuhrab û gelekên din).Dever û cih jî her nexşeya welatekî parçebûyî ne mîna Kurdistan diyar dikin, nemaze ku bûyerên sereke li Bazîdê ne, lê ew gelek gund û bajarên Kurdî din jî tîne ziman mîna Cizîra Butan, şûnwarê Mem û Zîn ku Xanî destana evîna wan nivîsî bû.
Ew serdema giring di dîroka kurdan de ku dibin bandor û bindestiya Turk û Farisan de bûn ( Rom û Ecem), û hişiyariya Ehmedê Xanî di vê derbarê de û doza wî ku yekem bang bû ji rihê netewayetî ya gelê Kurd re û yekîtiya wan.
Bi xeyala aşiqekî û zimanekî Kurdî şêrîn, romannivîs karîbû tevna işqa Xanî û Şengê( ku wê û Xanî ji hev hezdirin) di nava pirtûkê de bihûne û girêdana wê bi nivîsandina Xanî ji Mem û Zîn re jibilî hin faktorên dî jî ku bandora wa li ser wî hebûn.
Ev bi xwe kurtenivîseke ji aliyê min ve weke kesekî xwendevan, ne mîna pispor û rexnevanên wêjeyî ku ew karin nirxê romanê bidnê û ji hev veçirin, tevlû ku mentelîte û zihniyeta kurdî hîn ya wê dema Xanî ye ku ji hev heznakin û berhemên kurdan naxwênin, û bêhtirên wan berhemên hev naxwênin nexasim kesên nivîskar û roşenbîr, lê eger berhemên biyaniyan be, helbet ne wilo ne, û xwe pelû dikin. Wêje û edebiyeta Kurdî ne kêmî ya derdora me ye tevlû hemû astengiyan û pêwîste ku em jî berhemên xwe yên kurdî bixwênin û binirxînin.

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Qado Şêrîn

Wek van rojan, temenê pirtûka “Mihemed Şêxo Huner û Jînenîgarî” dibe du sal.

Dema diyarî dost û hezkiryan dikim, dinivîsim: “Pirtûk berhema keda Mihemed Şêxo ye”. Ji bo min ev rastî ye, ji ber tiştekî min di pirtûkê de tune. Min gotar, lêkolîn, portrêt, note, stran, helbest û awaz…

Pêşeroj Cewherî

Welatê min welatê min

Evro çend roje agire

Li himber faşîzma tirkan

Gel berxwedan û bergire

Welatê min wa Rojava

Welatê min evîna te

Doze ji dil dernakevî

Bidest dijmin ve bernadin

Agir bë te min…

Dildar Xemrevîn

Di destpêkê de ez spasiya mamoste û nivîskarê hêja û giranbuha Ezîz Xemcivîn dikim li ser diyarîkirina romana wî „Zabêl Ey Ermenî Me!“ ji bo yî min , ev yek jî cihê şanaziyê ye ji bo min.

Di pêşiyê de ez ê têbîniyekê ji we re bidim xuyanîkirin…..

Merwam Mistefa-Bavê Zozanê-

Amûdê bajarekî piçûkî dev li ken e, bi nav û deng e, li Rojavayê Kurdistanê ye, nêzî sînorê dewleta Tirk e. Bakurê rojhilatê Sûriyê ye, bi herêma Qamişlo ve girêdayî ye û bi parêzgeha Hisîça ve, dora 35 km ji Qamişlo dûr e, wisa jî 80 km ji parêzgehê…