Dr.Abdurrahman ADAK mêvanê komela Subartu li Qamişlo

 Roja Şemiyê 08.08.2015 û bi amadebûna beşek ji nivîskar, siyasetmedar, û nûnerên rêxisin û komên civaka sivîl li navenda Subartu- Qamişlo simînarek bi navê:
Ronahiyin li ser Dîroka Wêjeya Kurdî (ya kilasîk) ji hêla Dr. Abdurrahman ADAK –Serokê beşê ziman û wêjeya kurdî li zanîngeha Mardin- hat pêşkêşkirin.
Dr. ADAK da xuyanîkirin ku wêjeya kurdî ya devikî kevne, lê ya nivîsandî na, weha jî da xuyanî ku dîroka wêjeyê berî misilmantiyê tariye.
Di sedsala 9an –serdema Abbasî- de nivîskarekî siryanî di pirtûkek xwe de bi navê – Şewqul musteham fî marîfet rumûzil eqlam- diyar dike ku alfebêteke kurdî heye û sîh 30 pirtûk bi wê alfabêtê hebûn û 2 du  ji wan wergerandiye zimanê erebî.

Wêjeya kurdî ji kurdistana Rojhilat dest pê kiriye ji sedsaliyên 9,10,11an de, ji baba tahir ê Hemedanî.
Ew di dema mîrektiyê de geş bû, çiko desthilat kurdî bû, ziman kurdî bû û weha jî perwerdekirin. Û her ku desthilat xurt dibû wêje ligel xurt dibû.
Dûvre hat ser bandora nakokiyên di navbera herdu İmpiratoriyên Osmanî û Sefewî li wêjeya kurdî.
Di sedsala 16 û ya 17an de baş nav derbûn; ji wan Melayê Cezerî yê ku yekemîn dîwan helbest ji wî gihaye me, û Feqeyê Teyran yê ku dastane –mîna Şêxê Sen`anî- nivîsand, û Elî yê Herîrî, û li dû wan Şêx Şemsê Xelatê yê ku dengê heywanan di helbest û nivîsandinên xwe de bikar anîn. Li paş wan Ahmedê Xanî hat xwediyê Mem û Zîn ê. Taybetmendiyên Xanî ew bûn: warê netewî û daxwaza yekîtî û lihevkirina kurdan li gel rexna mîran. Û Murad xan ê Bayezîdî yê ku Zembîlfiroş nivîsand.
Di sedsala 19an de çend nav berz bûn lê di bin bandora Xanî de man; j, wan: Harisê Bedlîsî: Leyla û Mecnûn û Yûsif û Zelîxe.
Û Mewlûd a bi kurdî yekemîn car bi destê Melayê Bateyî tê nivîsandin.
Li nav behdînan ev nav dertên: Mele Mensûrê Gelgaşî, Bekir Beg ê Erîsî. Û Şêx Xalidê Zîbarî xwediyê dastana qehremanî olî “Qewlê newala Seysebanê”.
Di sedsala 19an de çend şêwe riyên olî diyar bûn: Neqişbendî û Qadirî, wan jî bandora xwe li wêje kirin; mîna Pertewê Hekkarî, Wedaî, Nûreddînê Birîvkanî, Siyapoş û Mele Xelîlê Sêrtî.
Bi hilweşandina mîrektiyan re wêje jî ket bin wê bandorê de.
Li nav Soran baş nav diyar bûn, mîna: Nalî, Salim, Mihoyî, H.Q.Koyî.
Di sedsala 20an de wêjeya nûjen li Şam, Amed, Qefqas û Silêmaniyê dest pê kir.
Hêhayî gotinêye ko amadekirina vê simînarê ji hêla endamê komela Subartu; Ibrahîm Abbas Ibrahîm ve hatiye pêkanîn.

 

 

 

 

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Salih Cefer



Qedexebûna zimanê kurdî bi salên dirêj bû sedema paşketina hemû cûreyên wêjeya kurdî û bi taybetî jî ya zaravayê kurmancî.
Tevî ku di van salên dawî de li gelek alîyên Kurdistnê rewşa wêjeya kurdî (kurmancî) bi pêşve çûye jî, lê hîn pêwîstîya bi pêşveçûnên bêtir heye.
Kanîyên pêveçûnê pirin, yek ji wan…

Ebdûlazîz Qasim

 

Ji demê hatina Ehmed El-Şerih li ser desthilata Sûriyê, piştî hilweşîna rejîma Esed di 8ê çileya sala borî de û heta îro, bi carekî rewş û rastiya Sûriyê ya civakî, cugrafî, siyasî, etnîkî û olî tê paşguh xistin, bi taybetî hebûna gelê Kurd bi carekî tê paşguh xistin, her bigire…

Amadekirin û kurmacîkirina tekstên stiranan: Ednan Bedreddin

 

Mezher Xaliqî yek ji navdartirîn hunermendn kurd ên sedsala bîstan e. Ew di sala 1938 an de weke zarokê malbateka kurd a oldar li Sune (Sanandaj) hatiye jiyanê. Behremndiya Xaliqî di warên goranîgotin û werzişê de ji salên dibistana seretayî ve derketine pêş. Her di…

Ebdûlazîz Qasim

Di dîroka navçeyê de, hîç erdnîgariyek bi navê Tirkiyê nîne, û deweta Tirkiya li ser sextkariya dîrokê û talankirin, qirkirina Kurd, Ermen û Yonaniyan û herwiha li ser dagîrkirina beşeke mezin ji xaka kurdistan, Yonanîstan, Qubirstan û Ermenistanê hatiye avakirin.

Projeyên Tirkan her ji destpêka xwe ve û heta…