Rola Oldar û Dengbêjan di Parastina Zimanê Kurdî de li Cizîrê

Konê Reş

   Di salên 1915-1925an de, buhiştî Husên Hiznî Mukiryanî çapxaneyek ji Almaniya anî Helebê û pê çend kovar û rojname weşandin.. Ta ku di sala 1925an de ji Helebê barkir û çû Rewandizê..
  Belê akam û bandora yekem a gelêrî di parastina zimanê Kurdî de, bi saya dîwana Melayê Cizîrî bû, Mem û Zîna Mele Ehmedê Xanî bû, helbestên Feqeyê Teyran bû û bi saya hicrik û tekiyên olî bû..
 Ewên ku, di wî heyamî de, di gund, bajar û bajarokên Cizîrê de belav bûn wek: Xizna, Til Merûf, Hilwa, Endîwerê, Qeremanê, Amûdê û Qamişlo… Hem jî rol û akama dengbêjan, di parastina zimanê Kurdî de pir mezin bû  wek: Ûsivkê Çelebî, Silo Koro, Omerê Kor, Demir Elî, mala Şêxê Nado, mala Emînê Temo, mala Kinê, mala Remo, mala Eliyê Mehmed, mala Şêxê Nado… Û wiha  tev malbatên ku bi kemaçê an ribabê û def û zirnê govend û şahî di Cizîrê de digerandin ji Eyndîwerê ta bi Serê Kaniyê û tev dengbêjên kilasîk li devera Cizîrê. Hem jî rola dengbêjên çiyayê Şingalê li ser dengbêjên Cizîrê gelekî xurt bû, ji ber ku hingî Şingal wek dibistanekê, ji fêrbûna saz, awaz û gotina strana kurdî a resen re dihat dîtin…  
   Piştî vî nifşî, nifşekî din ji dengbêjan hat meydanê, ew jî ne kêmî nifşê pêşîya xwe bû; wî jî roleke giring di parastin, pêşxistin û berdewamiya parastina zimanê kurdî de lîstiye wek: Hizniyê Selîm, Rifetê Darî, Evdilo, Aramê Dîkran, Seîd Yûsif, Mehmûd Ezîz, Mihemed Şêxo.. û gelekên din ku peyva Kurdî ya resen di nav têlên tembûr û dengê xwe de parastine… Û wiha milet bi zimanê xwe ve girêdayî maye ta roja îro.. Rehma Xwedê li miriyan be ji wan û temenekî dirêj di xweşiyê de ji saxan re be.

Wêne: Ez û hunermend Saîd Yûsiv di xelata şahiya min de sala 1978an li Qamişlo.

Konê Reş
Qamişlo, 13.11.2014

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Salih Cefer



Qedexebûna zimanê kurdî bi salên dirêj bû sedema paşketina hemû cûreyên wêjeya kurdî û bi taybetî jî ya zaravayê kurmancî.
Tevî ku di van salên dawî de li gelek alîyên Kurdistnê rewşa wêjeya kurdî (kurmancî) bi pêşve çûye jî, lê hîn pêwîstîya bi pêşveçûnên bêtir heye.
Kanîyên pêveçûnê pirin, yek ji wan…

Ebdûlazîz Qasim

 

Ji demê hatina Ehmed El-Şerih li ser desthilata Sûriyê, piştî hilweşîna rejîma Esed di 8ê çileya sala borî de û heta îro, bi carekî rewş û rastiya Sûriyê ya civakî, cugrafî, siyasî, etnîkî û olî tê paşguh xistin, bi taybetî hebûna gelê Kurd bi carekî tê paşguh xistin, her bigire…

Amadekirin û kurmacîkirina tekstên stiranan: Ednan Bedreddin

 

Mezher Xaliqî yek ji navdartirîn hunermendn kurd ên sedsala bîstan e. Ew di sala 1938 an de weke zarokê malbateka kurd a oldar li Sune (Sanandaj) hatiye jiyanê. Behremndiya Xaliqî di warên goranîgotin û werzişê de ji salên dibistana seretayî ve derketine pêş. Her di…

Ebdûlazîz Qasim

Di dîroka navçeyê de, hîç erdnîgariyek bi navê Tirkiyê nîne, û deweta Tirkiya li ser sextkariya dîrokê û talankirin, qirkirina Kurd, Ermen û Yonaniyan û herwiha li ser dagîrkirina beşeke mezin ji xaka kurdistan, Yonanîstan, Qubirstan û Ermenistanê hatiye avakirin.

Projeyên Tirkan her ji destpêka xwe ve û heta…