ÇEND TÊBÎNÎ-( 1 ) *

M.Qasim.K.Cezîrê
m.qibnjezire@hotmail.com

Yek
–  Siyaset : peyveke bi zimanê Erebiye…tê gotin ku ji mana xwedîkirin u bi rêvebirina hespa, hatiye.  Bi Erebî di bêjin :
ساس، يسوس سوسا، فهو سائس وهو مسوس …

Ji karê bi xwedîkirin u bi rêvebirina hespan. U ji vê manê birêviberina miletan jî bi navkirin, Siyaset.
Bi raya min gereke ev peyv bi mîne di zimanê kurdî de , gel birrek peyvên din jî, ku têne dîtin weku peyvin Erebî.
Çima?
Ji ber ku ew peyv bi tîpên- yan bi pîtên- latînî têne nivîsandin ji aliyekî ve. u ji aliyekî dî ve, ew peyv  gel hevokna jî, li ser zimanê kurda bi kar tên bi rihetî, çi ji alî gotinê-axaftinê-  be, çi ji alî nivîsandinê be,
 belkî ya bihtir giring ewe, ku bihtirî van peyvan di keltûr u edebyat u dîroka kurdî… ji hemî aliyan ve, bi kar hatiye u bi xurtî jî, nexasim di xebat u bizava keltora olî de.
Ji ber ku ji 14 qerna ve kurd misilmanin weku olvanî, u di keltorê xwe de jî…
Belkî kesin bi bêjin : berî misilmaniyê kurd Zaradeştî bûn, çima na vegerin ola xwe yî Kevin?!
Pirseke…!
  lê gelo, ev pirs keltoriye, yan siyasiye?
Di peyre,  gelo heta çi radeyî ev daxwaz bicî dibe dinav kesên hê xwe misilman di bînin ji kurdan  u ew gelekin  belkî bihtir ji  70%?.
 u vê daxwazê di bînin dijî heqê wan,   u ya bihtir bi rol,  kar bivê daxwazê nakin u dibe çilîqek nû -gel pir çilîqê ku milet ji hev dixin…!
Li gora ku ez dibînim, gereke mirov ji dîrokê pir serpêhatiyan wergire… div ê dema kurd derfetekî li pêşiya xwe dibînin  jibo berû bi mafê xweve di çin,gereke em ne li keleman bi gerin,
 belkî gereke li kiriyarê sereke bi xwedîbin bihtir.
Ji bo armancin siyasî rihê yekbûnê ji hev ne êxin…
Yek ji kiryarê siyasetzana ye-yan bibêjin siyasetvana-( biser ku dibînim gereke herdû peyva ji hev cuda bikin) :
1- Siyaset van, belkî ku bibêjin siyasetkar baştir be-  ango kesê bi siyasetê mijûl dibe, ji xwere kiriye kar,
2- siyasetzan : kesê jêhatî  be di karê siyasî de, di karê rêberiyê bike di warê siyasî de.
3- siyasetmedar : dibînim peyveka ne greke, eger rawestînin  di keltorê siyasîde,  di bînim baştire,
 ji ber çuqas peyv li gora gerekîyê bin, bihtir zelaliyî didin, u mirov ji wendabûnê xilas dibe.
Yan jî berê ziman dikeve şêweyek edebî u şê,r….- weke zimanê Erebî, u di zimanê zanistiyê de lewaz di be.
Dido-
Birrek nivîskarên ku bizmanê kurdî berhemên xwe di nivîsin,hurmetê ji kar u keda wanre digirim, belê ji mafê xwe jî  dibînim, eger têbînna di  derheqa wande bibînim:
1-dema berhemên wan dixwînim , ne lihevhatîne, ji aliyê ku, peyvên zaravî têde pirin,
 peyvin ji hovehatî-weke kurd dibêjin- di berhemên wan de pirin, weke mînak. Ji gotin u peyvê ku dibînin Erebînee, yan Turkîne, yan Farisî ne …
bi wan  karnakin. u peyvin ji zimanê latîna, xwedî dikin, belkî carna peyvin kurdî jî hene lê pê nizanin, di revin peyvên xerîb,
 bi rayamin ev karekî dûre ji keltûriyê, belkî bihtir karekî siyasiye, u ne bi mefaye jî…jib o zimanê kurdî…!
Dema nivîskar- kîbe- di nivîse, gereke dibala wîdebe ku miletê kurd u herkesê bi zimanê kurdî di zanê, belkî van berheman bi xwînin, wê çawa bixwînin dema bizaravê devera nivîskar bi tenê be.
Yan jî peyvên ku ev bixwîner nizanibe…hindek zehmetî divê, belê kesê di xwaziê bibe nivîskarekî bi mefa ,gereke vê zehmetiyê bibîne.
Ta gotarek dî. di xêr u xweşîyê de biminîninn.  
………………………………………………………………………

*ne zimanzanim. belkî zanim hindekî bi xwînim,. Bi hêvîme ku limin bibûrin u bi spasdarî jî şaşiyê min raber min bikin

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Salih Cefer



Qedexebûna zimanê kurdî bi salên dirêj bû sedema paşketina hemû cûreyên wêjeya kurdî û bi taybetî jî ya zaravayê kurmancî.
Tevî ku di van salên dawî de li gelek alîyên Kurdistnê rewşa wêjeya kurdî (kurmancî) bi pêşve çûye jî, lê hîn pêwîstîya bi pêşveçûnên bêtir heye.
Kanîyên pêveçûnê pirin, yek ji wan…

Ebdûlazîz Qasim

 

Ji demê hatina Ehmed El-Şerih li ser desthilata Sûriyê, piştî hilweşîna rejîma Esed di 8ê çileya sala borî de û heta îro, bi carekî rewş û rastiya Sûriyê ya civakî, cugrafî, siyasî, etnîkî û olî tê paşguh xistin, bi taybetî hebûna gelê Kurd bi carekî tê paşguh xistin, her bigire…

Amadekirin û kurmacîkirina tekstên stiranan: Ednan Bedreddin

 

Mezher Xaliqî yek ji navdartirîn hunermendn kurd ên sedsala bîstan e. Ew di sala 1938 an de weke zarokê malbateka kurd a oldar li Sune (Sanandaj) hatiye jiyanê. Behremndiya Xaliqî di warên goranîgotin û werzişê de ji salên dibistana seretayî ve derketine pêş. Her di…

Ebdûlazîz Qasim

Di dîroka navçeyê de, hîç erdnîgariyek bi navê Tirkiyê nîne, û deweta Tirkiya li ser sextkariya dîrokê û talankirin, qirkirina Kurd, Ermen û Yonaniyan û herwiha li ser dagîrkirina beşeke mezin ji xaka kurdistan, Yonanîstan, Qubirstan û Ermenistanê hatiye avakirin.

Projeyên Tirkan her ji destpêka xwe ve û heta…