Gotar

Dr. Ehmed Xelîl
Werger: Heyder Omer

Sincên zanyarê Kurd Mela Ehmed Goranî
Mamosteyê sultan Mihemmed El-Fatih
Li kêlek zanînê
û dilsojiyê, diyardeyeke din di jiyana zanyarên Kurd ên dêrîn (kevin, pêşîn) de
he ye, ew jî xwebawerî ye, ku xwe ji desthilatdaran re danînin, wek nimûne, em
guh bidin dîrokzan Ezzehebî, ka li ser zanyarê Kurd Simaîl keurê Elî kurê
Mihemmed Goranî ҫi…

Konê Reş

Doh, bi dîtina gelek heval û hogiran
kêfxweş bûm. Di nav wan de helbestvan Cano Şakir.. Piştî ku me xatir ji
hev xwest, camêr dîwana xwe a dawî (Şeva Tirsê) diyarî min kir.
Berî kêlîkekê min xwendin dîwana wî
bi dawî anî û hema dêrekt min dest bi van çend gotinan kir:
Cano Şakir yê ku di sala…

Dr. Ehmed Xelîl
Werger: Heyder Omer

Mamosteyê
sultanê Osmanî Mihemmed El-Fatih
Miletê ku ne
serdarê welatê xwe, ne serdarê biryara xwe ye jî, û hemî karînên xwe, di pêşî
de hişên keҫ û kurên xwe,
dibin mal û milkê dagîrkeran.
Ji (25)
sedsalan de hişên gelek kesên Kurd ji bo karmendiya dewletên dagîrkerên
Kurdistanê bi ҫalakî
dixebitin, ev yeka jî di serdemên dewletên, ku bi navê…

Salar Salih

Şerê
mezin yê ku li Rojhilata Navîn dibe, û bi taybetî li Sûriyê û Iraqê bingeha
guherîna nexşeya herêmê datîne, niha sînorên herdû dewletên Erebî Sûrî û Iraq
diherifin, bi encama şerê navxweyî û tîreyî yê ku li van herdû welatan dibe, û
şerê navnetewî li dijî rêxistina Daişê ya tîrorî, ku Kurd xwedî roleke serekî
ne di vî…

Zahra
Ramadan

MÎTANÎ (BZ1500-1250)
MÎTANIYA-METÎNA, MARANÎ-MARÎN
Li Kurdistanê gelek caran li gorî erd û çand û kevnetora wan nav li xelkê wê
hatine danîn . Navekî Mîtanniyan hatiye danîn” MARANΔ ye.
Maneya vî navî mêranî, mêrxasî, egîdî, xelkê jîr û leheng e. Balkêşe ku gelek
eşîr û Mîtanî lê jiyane hê jî navên dişibe vî li dar in .Li Mardîn, Amed,
Şirnex û…

Dr. Ehmed Xelîl
Werger: Heyder Omer

Bazara Ebebozan:
Piştî ebebozan sultan Toran Şah nişka kuştin,
aloziya mayîna dewletê bê sultan derket pêş wan.Ji bo ҫareserkirina vê aloziyê ewana dû
bijare hebûn:
1.Kesekî ji malbata Eyyobî bikin sultan. Lê
ewana nedixwastin careke din bikevin bin fermandariya sultanê eyyobî, ҫimkê heye bi hêz bibe, û tolê ji wan hilde.
2.Kesekî ji nav xwe wek sultan…

Bavê Zozanê

Torevanê qirgizî Cengîz Aytmatov xwediyê xweştirîn romana
evînê di cîhanê tevî de wek helbestvanê fransî Aragon dibêje, di sala 1928an de
li Qirgizistanê hatiye ser rûyê goka zemînê û piştî 80 salî ji danê, ji kefteleftê,
di warê torevaniyê de, di warê dîplomasiyê de wisa jî rojnemegerî, wergerandin
û…hwd, li Almanyayê di sala 2008an de bi nexweşiya…

Dr. Ehmed Xelîl
Werger: Heyder Omer

Polîtîkayên Toran Şah:
Piştî serkeftina sultan gewre Toran Şah li hember artêşa Firansayê, û
nemana metirsiyên derveyî, bala xwe bi ser rewşa hundirîn de kişand; pêşî
desthilata hevsera bavê xwe (Şeceretuddirrشجرة الدُّرّ) kêm kir, û mal û milk û
gewherên bavê xwe jê xwastin, ku radestî wî bike, û kire bin ҫavdêriya xwe, û gef…

Zahra
Ramadan

MED (BZ715-550)
Serdema Medan nasnameya kurdî teşe girtiye û kurdan di vê serdemê de gelbûna
xwe pêk aniye.
BZ di 715ê de êl û eşîrên Medî ba hev û riya serkeftin di konfederasyona eşîran
Medî li hev kom dike û dewleta xwe ava dike.
Paytexta vê dewletê Ekbatana nêzî Hemedana Îrane ya îro ye .Ev paytext bi heft
surên heftrengî hatibû…

Dr. Ehmed Xelîl
Werger: Heyder Omer

Baweriya polîtîkî:
Selaheddîn (17) kur hebûn, El-Melêk El-Efdel الملك الأَفْضَلmezinê wan bû,
û El-Melêk El-Mensûr الملك المنصور
biҫûkê wan bû. Ewî berî mirinê,dewleta
xwe li kur û xizimên xwe parve kir; mîrnişîna Dîmeşqê da kurê xwe El-Fdel, û li
gor tembiya wî, divê bibe sultan jî, û Misir da kurê xwe El-Melêk El-Ezîz الملك العَزيز, û…