Avzêya nivîskar û helbestvanê hêja seyda Can Kurd di herike.

Nizar Yosif

Diyariya nivîskar û helbestvan seyda Can Kurd ji me re şandî,diyariyek hêja û bê hempa ye, guvaşa heş û cefaya lêkolîn û lêveger û westandin ên wî ye. Pirtûka Gilgamêş û Mîr ê dest zêrîn( Xan ê lep zêrîn) û Gulyar.
Wî ji xwendina kambaxiyên bi serên gelê kurd û kurdistanê de hatin, û derbasbûyîn, û hîn jî dubare dibin, ji mêrxasiyê,ber xwe danê,xiyanetê, qehremanî û dilêriyê, bê tifaqiyê, bê mefaya ji serpêhatiyên wan bûyeran,li ber çavan re, di van berhemên xwe de derbas dike.

Gilgamêş:
Bizava mamhoste Can Kurd di çîroka Gilgamêş de, weko her çîrokbêjên koçk û dîwanên kurdan , cihê sihbet û mijûlaya ,şevbuhêrk û şêvînan, weko pîrejinên ku zarok û neviyan bi be re xew ve di be, bi gotina ( çi hebû çi tine bû) dest pê dike.
Bi derbirîna hostayek wêjeyî, dadikeve nava çep û çolên destanek dîrokî, û kunc û tariyên wê de.
Me li hewêletên Someriyan ( somêra)di gerîne, bi taybet li bajar ê Urûk, di koçka padîşah Enmêkar ê bi hêz û zor, xwelêgirê mişextên cor bi cor, cihê bûyer û dubareyan.
Teracîdiya zayînê û destpêçka tifalê ji burca bilind hatî avêtin,û paşê bûyî lehing ( Gilgamêş).Pencên Baz çawa wî ji nava lepên mirinê direvîn in,û rizgar dikin. Hêza Gilgamêş xurt û bi ewl bî, di xwest welatê xwe bi tevgêrekî ava bike. Bi şîreta Urşanav, li dûv giyayê çandewariyê geriya, di çemê ava şîn de , da ku jiyana nûh û nûciwaniyê, li cîhanê bi dewimîne. Ma gelo civata Maran ew derfet danê ? Belê xwedayê bexşende merc jêre afirandin.
Gilgamêş û bajarê Urûk ji pênchezar sal ve, bûne roniya rojhilata navîn, û sermeya û milkê dîrokê.

Mîr dest Zêrîn( Xan ê lep Zêrîn)
Bê guman weke seyda Can Kurd jî di de xuya kirin û di bêje,ev romana wî ji efsaneyên di pirtûka Mîr Şeref Xan ê Bedlîsî de hatî ye(Şerefname ).Û ji destan a helbestî ya kurdî (Xan ê lep Zêrîn)ya herdu rojhilatnasan( Oyxên Brîm,û Albert Sosin) di sala 1887an de li Rosiya yê ( Pitrsborg ê) hatî weşandin,wergiortiye. Wî ji gelek jêder ên din jî ronî standiye,weko helbestvanê kevnar Feqyê Teyran( 1549-1641), û ji çavkaniya nivîskarê kurd ê Sovyêtê yê bi nav û deng Ereb ê Şemo(1897-1978) romana wî ( Keleha Dimdim) jî peyalek mey vexwariye.
Xan ê lep Zêrîn û keleha xwe Kelha Dimdim ê bûne du roniyên geş, û du meyxaneyên mey xweş, ji gelek nivîskar û helbestvan û lêgervan û hunermendên wêjeya gelêrî re. Mijarên zindî ne di mêjûya kurdî de, kelbûnê didin netew perweriyê.  
Bûyerên wê ji ber xwe danê,û xiyanetê, û gorîdanê, û pêdiviya hevgirtinê, di hemî deman de di bin, û bi serên kurdan de tên. Mîr ê dest Zêrîn nimûne yê hezkirinê ye ji ax û sirûşt û gelê xwe re, dildar û fedekar û mêrxase di ber wan de.Şiya ye têkeve nava hest û hiş û dil ên hemî kesên pê bihîstîn de.
Belê roman dewlemende, bi pûnijandin û xeyalên nivîskarê xwe bi hostayî hatiye derbirîn.
Seyda Can Kurd li gorî xwe û jêderan, bizav û pêkolînên lehingên romanê vehonandine, di meydanên rûdanan de gerandine.   

Pirtûk a Gulyar li ser efsaneya kurdiye ( Sê gul û sê bira ye).
Hêjayî gotinê ye ev hersê pirtûk bi alîkariya hezkiryê ziman û çanda kurdî Dr. Beşar Mustefa hatine çapkirin,Spasdarin Dr.

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Şêrkoh Mihemed

Li wirî tu hey xarîbê nêzîk

Li wir, dirêjbuna destê Jiyana min

Sal û Dar û … Bûharî

Bîra bayê hêzdar ji Bakurê laşê min

Başkên ji min û te, Çih lime çaxê rojava

Tenkdikî ..

ger tû li wir be …. Ez hema

<p...

Ebdûlazîz Qasim

Di zimanê kurdî de, pênc çawig (rader) hene, ew jî (an, în, din, tin, ûn), lê di axaftina kurdî (zarê kurmancî) de şeş çawig têne dîtin, ku çawigê (rin) li wan zêde dibê, lê di (zarê Soranî) de, çawigê R li ser çawigê D tê hijmartin, mînak:

Kurmancî: Birin,…

Komîteya Mihrecana Helbesta Kurdî ya li Wolfsburg, hezkiriyên peyv û risteya kurdî agehdar dike ku wê Mihrecana Helbesta Kurdî li roja Şemîyê di 25.10.2025 de li demjimêr 13:00 Uhr li Komeleya Çanda Kurdî li Wolfsburg lidar bikeve.

Çaxê ku her helbestvanek bivê beşdarî mihrecan bibe, em bi hêvî ne ku du helbestên…

Me bi rêya dost û nasan bêhistiye ku nivîskar û rojnamevanê navdar yê Çiyayê Kurmênc Mamosta Inayat Dîko nexweş ketiye û ev demeke li nexweşxaneyê ye û ji nivîsînê dûr ketiye.

Em jibo başbûna tenduristiya wî, di’ua û hêviyê ji Xudê dikin ku rewşa wî ber bi başbûnê ve biçe û di…