Babaderwêşên Şêx Seîd Efendî û Qewlên Wan

Konê Reş

  Di destpêka salên 1960`î de, çûn û hatina di navbera Serxet û Binxetê de ne wiha zor bû.. Babaderwêş bi girsbûn ji Serxetê dihatin gundê me Doda, li xelîla û defê (erbanê) dixistin û pê re qewil û qesîde digotin. Her babaderwêşek bi rih û şaşik bû, xiştek serî tûj di destê wî de bû, tûrek bi bejna wî ve berdayî bû.. Li nav gund digeriyan, qewil û qesîdeyên xwe yên bi kul û xem digotin.. Gundiyan jî, xêr bi wan dikirin, tiştê ji wan dihat didan wan wek; savar, ard, nîsk, nan.. Hingî pere kêm bûn.. Me zarokên gund jî, dida pey wan, li wan temaşe û guhdarî dikir û di encam de hina ji me qewil û qesîdeyên wan ezber dikirin.. Ji qewlên wan, yên ku min ezber kiriye, ev çend malik hîn dibîra min de ne:
(Seg Axa.. Segvan Axa.. Ker Axa.. Qantir Axa.. Ar tûtik, berwar tûtik, Şêx Geylanî devrûtik, mela Birahîmê rih şûtik.. Hilifî milifî, çeqçûlifî.. Wargeşî ew xweşî hilweşî..).
  Hingî zilamên gund yên li ber dîwaran rûdiniştî, wan jî li wan temaşe û guhdarî dikir û ji hev re digotin: “Ev Babaderwêş davêjin ser têkçûna serhildana Şêx Seîd Efendî li Diyarbekirê û xiyaneta ku axayên Kurdan û Şêxên rêçika Qadirî, bi Şêx Seîd û hevalên wî re kirine, dibêjin.. Newêrin eşkere wê xiyanetê bêjin, vêca bi vî rengekê nepen tînin ziman û dibêjin..”
Xelkên gundên min Doda di rêka Şêx Behyedînê Zîlanî re, baş agahdarî serhildana Şêx Seîd bûn. Şêx Behyedîn birayê Şêx Xalidê Zîlanî bû, ji Tirkiyê revya bû, li gundê Doda camiyek ava kiribû.. Xuyaye piştî bidarvekirina Şêx Seîd û her 47 hevalên wî ji Şêx, Mela, rewşenbîr û zanayên kurdan yên ku di sala 1925an de pê re hatin bidarvekirin, cihê protesokirina wan Babadewêş û Sofiyên Şêx Seîd bû.. Vêca ew Babaderwêş ji êşa nava xwe re li gundan digeriyan, dikirin hawar û wek van qewil û qesîdeyên bi wate ji kurdan re digotin.. Newêrîbûn gotinên xwe bi zelalî û eşkere bêjin..
Ferhengok:
Seg Axa: Kûçik Axa
Segvan Axa: Axayê seydvanî
Ar tûtik: Agirê vemirî
Berwar tûtik: Agirê warê vemirî
Şêx Geylanî: Mebest jê şêxên rêçika Qadrî ne. Ewên ku simbêlên xwe kur dikin û di wî heyamî de berberiya rêçika Neqişbendî dikirin, anku antî Neqişbendî bûn..
Konê Reş/ Qamişlo 20/5/2018

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

سەلاح بەدرەدین

لە گەرمەی هەڵكشانی ململانێیەكانی نێوان بەرژەوەندییەكانی هێزە زلهێزەكان لەسەر سامان و سەرچاوەكانی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و، زیادبوونی خێرایی ڕووبەڕووبوونەوەكانی نێوان لایەنە هەرێمییە حوكمڕانەكان سەبارەت بە دابەشكردنی هەژموون و داگیرسانی پڵیتەی شەڕەكان بەوەكالەت، هەروەها گەشەسەندنی ئەو شەڕانە لەم ساڵانەی دواییدا و، هەڵگیرسانی شەڕ و پێكدادانی توندوتیژیی نێوان هێزەكانی گەلانی زیندوو لە لایەك و، ڕژێمە دیكتاتۆرە…

Tengezar Marînî

Erkên Zimên

Erk ên zimên cihêreng in û dikarin li ser çend beşan werin dabeş kirin. Erk ên herî baş ên zimên ji hêla zimannas Roman Jakobson ve hatine formulekirin, ku şeş erkên bingehîn destnîşan kirine:

Erkê referansê/Lêveger: Ev erk behsa ragihandina agahî û rastiyan dike. Ew di…

EBDILBAQȊ ELȊ

Serok û lȇvegerȇ kurdî Mes’ûd Berzanî ti carî ji kurdan dûr neketiye, li ku derê û kengî jî be, belȇ ew her tim bi wan re ye, ȗ nêzî wan e her wekȗ lȇdana dilȇ wan be.

Roleke mezin ya serok Berzanȋ di pirsa kurd li rojavayȇ kurdistanȇ de…

Baso Kurdaxi

Bihara nûjen
Bihara ciwaniyan her heye
Dilên tî li hev dicivin
Ji bo azadî û hêviyan
Mîna fısıltandina bêdengiya demê
Rojan ew westandin
Gilî û gazinan ji siruşta bêdeng
Ber bi çiyayê bilind ve
Dilê wî bi ava zelal lêdide
ava kaniyê ya gurrîn
Ji bo veşartina êşê di nav tozê de
Û birîn bi axa sor hatiye nixumandin
Bi pelên zeytûnê…