Şêx Behyeddînê Zîlanî Birayê Şêx Xalidê Zîlanî Şêrên Geliyê Zîlan bûn

 Konê Reş
 
Piştî hilweşandina împaratoriya Osmanî û guhertina wê bi Cimhuriya Kemalî di sala 1923 an de û bi taybetî piştî serhildana şêx Seîdê Palo di sala 1925 an de û bidarvekirina wî û her 47 şêx û axayên Kurdan yên pêre, Kemalistan bi hovîtî berê xwe dan şêx û axayên Kurdan yên mayî; Ji berê ve, ew girtin, kuştin û sirgûnî Anadola rojava kirin û pêre jî tev tekî, hicrik û dibistanên olî yên wan şêxan girtin.. Vêca, ew şêx û ronakbîrên ku ji ber destê Kemalîstan filitîn û yên ku jiyana wan di metirsiyê debû, ji neçarî Kurdistana bakur li paş xwe hiştin û berê xwe dan nav Kurdên Binxetê û bi taybetî bajarê Amûdê yê ku ji kevntirîn bajarê Cizîrê ye û bajarê Qamişlo yê ku nû hatibû avakirin.

 Ev herdu bajar û Beriya Mêrdînê ji sedê salan ve bi bajarê Mêrdînê ve girêdayî bûn. Wê hingê Binxetê di bin desthilatdariya Fransîzan de bû. Vêca gelekan ji şêx, mele, zanyar, rewşenbîr û axayên Kurdan xwe li bajar û gundên Beriya Mêrdînê girtin, bîr û baweriyên xwe wek ku dixwestin berdewam kirin; Mizgeft, tekî û hicrik avakirin. Yek ji wan kesên ku hatin Şêx Behyeddînê Zîlanî bû.
Şêx Behyeddînê Zîlanî, birayê şêx Xalidê Zîlanî bû, ji Şêrên Geliyê Zîlan bûn. Piştî komkujiya geliyê Zîlan, Kemalîstan malbata Şêx Xalidê Zîla jî sirgûnî Anadola rojava kirin.. Di sala 1948an de şêx Behyeddîn bi herdu biraziyên xwe şêx Ebdulqidûs û şêx Mihemed kurên şêx Xalid digel zarokên xwe binxetî beriya Mêrdînê bûn. Destpêkê, hatin gundê Dadûşiyê, piştî pêleke nedirêj, çûna Şamê, xwe li welatparêzen kurdan wek Mîr Celadet Bedirxan, Osman Sebrî û yên mayî girtin.. li Şamê şêx Ebduqidûs çûye ber dilovaniya Xwedê û şêx Mihemed zîviriye welatê xwe Geliyê Zîlan. Şêx Behyeddîn jî, careke din ji Şamê zîvirî Cizîrê û li gundê me Doda, mizgeft û tekiyek ava kir û dergehê tobe û tewacê vekir.. Murîdên wî bi pirranî xelkên Amûdê, xelkên beriya Mêrdînê, Mehcir û Miqriyên Doda bûn, digel xelkê gundên Gundik, Tilkêfê û Olçiya bûn. Xelîfeyê wî li Doda Xelîlê Hecî bû, li Gundik Ferhanê Çelebî bû û li Olçiya jî îzzeddîn bû, û bi navê Şêxê Doda hat naskirin.. Vê paşiyê ji ber berberiya di gund de, mal û tekiya xwe guhest bajarê Amûdê û ta niha mizgefta wî li bajarê Amûdê bi navê Mizgefta Şêxê Doda naskiriye. Piştî Amûdê, pêlekê li gundê Hazdê û bajarê Hesekê jî maye û careke din mala xwe barkiriye Şamê. Berî dor 45 salan ji niha ve, ji Şamê zîviriye Diyarbekirê û piştî vegera wî bi dor 5/6 salan çûye ber dilovaniya Xwedê û li goristana Diyarbekirê a li Seyran Tepe, ser rêka Farqînê hatiye veşartin. Rehma Xwedê li canê wî bibare.

Konê Reş, Qamişlo, 12. 02. 2015

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Salih Cefer



Qedexebûna zimanê kurdî bi salên dirêj bû sedema paşketina hemû cûreyên wêjeya kurdî û bi taybetî jî ya zaravayê kurmancî.
Tevî ku di van salên dawî de li gelek alîyên Kurdistnê rewşa wêjeya kurdî (kurmancî) bi pêşve çûye jî, lê hîn pêwîstîya bi pêşveçûnên bêtir heye.
Kanîyên pêveçûnê pirin, yek ji wan…

Ebdûlazîz Qasim

 

Ji demê hatina Ehmed El-Şerih li ser desthilata Sûriyê, piştî hilweşîna rejîma Esed di 8ê çileya sala borî de û heta îro, bi carekî rewş û rastiya Sûriyê ya civakî, cugrafî, siyasî, etnîkî û olî tê paşguh xistin, bi taybetî hebûna gelê Kurd bi carekî tê paşguh xistin, her bigire…

Amadekirin û kurmacîkirina tekstên stiranan: Ednan Bedreddin

 

Mezher Xaliqî yek ji navdartirîn hunermendn kurd ên sedsala bîstan e. Ew di sala 1938 an de weke zarokê malbateka kurd a oldar li Sune (Sanandaj) hatiye jiyanê. Behremndiya Xaliqî di warên goranîgotin û werzişê de ji salên dibistana seretayî ve derketine pêş. Her di…

Ebdûlazîz Qasim

Di dîroka navçeyê de, hîç erdnîgariyek bi navê Tirkiyê nîne, û deweta Tirkiya li ser sextkariya dîrokê û talankirin, qirkirina Kurd, Ermen û Yonaniyan û herwiha li ser dagîrkirina beşeke mezin ji xaka kurdistan, Yonanîstan, Qubirstan û Ermenistanê hatiye avakirin.

Projeyên Tirkan her ji destpêka xwe ve û heta…