N: BeyroDi nivîsandineke weke vê de pêwîste em rola kurda di arîkariya ermeniyên derdkêş bînin ser ziman,çimkî ev rol hêjaye xwendineke kûr û berketî. Gorî gotinên mamosta EBDUL EZÎZ YAMELKÎ ku li Enedolê hin ermenî mabin sax bê goman ew bi arîkariya kurdaye û ev arîkarî diyar dibe di hilwîsta gelek ji pêşîvanên kurda mîna BIRAHÎM PAŞAYÊ MILÎ ku karî bi êla xwere nêzîkî 10 hezar Ermenî ji mirinê dûr bike ,û dema dest bi fermanê bu gelek xiristî li devera wî bûne penaber û jiyaneke nû ji wanre hate nivîsandin, civata wî ermenî , aşûrî,siryan û êzêdî têde hebûn gorî MIHEMED OSMAN BEKIR di pirtûka xwe de (birahîm paşa û Êlên milî )de nivîsîye .
Herwiha MUSTEFA AXA RECEB Û HEYDER AXA RECEB Û XELÎL RECEB karîne hemû ermeniyên di êla xwe de bi parêzin û MIHEMED ZADE yê ku bimêranî dihate nasîn ,Ermeniyên devera MEKSÊ hem û ji mirinê dûrkirin û hêzeke ji 400 siwarî pêkanî û bera الفرسان الحميدية dida yên ku berê xwe didane MEKSÊ da ermeniya bukjin,tevlî ku MEHMÛD ZADE 300 dirav dane ermeniyên jankêş wekû arîkarî……zêdeyî vê yekê hilwîsta herî şareza ya ŞÊX SEÎDÊ PÎRAN Û XALID BEGÊ CEBRÎ bu ku nekêmî arîkariya BERZANIYA bi rûmet bu….. û karê ku ŞÊX IBÊDLEHÊ NEHRÎ kir hêjaye mirov li ser bisekinê , ji ber ku gelek malê Siryanî ji mirinê parastin û vexwendina tirka di firmanê de pêknanî û bû qurbanê hilwîsta xwe .
Gelek cara keyên kurda bi çek û mêrên xwe piştevaniya ermeniya dikirin dijî tirka, mîna kurdê DÊRSIMÊ ku 5000 kes veşartin û gelek cara ermeniya bi xwe ev bûyer anîne ser ziman . herwiha seknandina kurdê MEKSÊ bi ermeniyan re hişt ku qurbanya bi wan re pişk bikin di kujtarên sala 1915 an de . kurdên êzîdî jî pişikdarbûn di arîkariyê de di gel hêla MIHEMEDÊ AXÊ ku biçeka berxwedankirin dijî tirka û xwarin xwe bi ermeniyan re nîvîdikirin û li dema ku hêzên rûsî gihiştine deverên ermênya û kurdistanê di şerên cîhnî de gelek ermenî li rex kurda dîtin……….
Piştî girêdana rêkeftina MODRIS şandê kurdî namek da desteledara BIRÎTANÎ û têde teqezkirin ku 650 ermenî li rex wane û di kêleka wande 3800 hene ,bihtirê wan zarok û jinin û bêguman kirin ku çar sala ew bi xwarinkirin û naxwazin ev nan bê mifa here . hejî gotinê ye ku destledara OSMANÎ bibihîsta hinek ermeniya bi cî dikin ew kes bê serûşûn dikirin û êl û xelkê wan derbider dikirin.
Ev hevgirtin jibilî ku rûpeleke geşe , roleke mezin di hevgirtinê de berçav kir navbera kurd û ermeniyan de nemaze piştî şerê cîhanî ku BAXOS NÛBAR BAŞA nûnerê ermeniyan û ŞERÎF BAŞA nûnerê kurda gihane hev di kongirê lihevhatinê li PARÎS û ERŞEK SAVIRSTYAN gotinek hebû div ê rewşê de ku dibêje ;rojnamevan , zane û rênas behitî man ji rêkeftina ku çêbû navbera kurd û ermeniyan de ,piştî bûrîna 50 salî ku digotin ev herdû millet dijminê hevin û tucarî bi hevre pêwendiyû nakin………………
Manexwe diyar dibe ku birastî kujtar çêbûn û hinek ji kurda rola wan têde ne dirist bu, û divê yekê de mamosta RÎMON MACON gotineka hêja MASÛD BARZANÎ tîne ser ziman angoya wê; ( kujtar birastî çêbûn ,û em wan tawan bardikin weku nifş û weku siyasetmedar , ji ber ku pîlanên leyandinî bicî dikirin TIRK Û INGILÎZ Û FERENSÎ têde pişikdarbûn û hin keyên kurda biwan re şemitîn )
Maye em bêjin ku ev kujtar mezintir û kûrtirbûn ji hestê olî û werma ku kurd têde dijîn , lê belê bûne qurban ji leystokê dewletên mezin û çikûsiya wan re.
Livê yekê dîrokvanê navdar ERNOLD TIWÎBÎ gotineke LORD CÎMS BIRAYS di guhêze ku li pêşiya civata (lordê birîtanî) di bêje ; ev kujtar ne ji encamê hestê olî b û ne ji encamaê hêrza misilmana dijî ermeniya bu , lê belê hemû gorî viyana dewleta osmanî û serdemên siyasî bûn , jiber ku osmaniyan dixwest milletê ne misilman ji nav xwe dûrke da nebin alozî li pêş yekîtiya welatê wan ………………………dawî
Dêrik
25 – 5 – 2012
