Nêzîkbûna Zimanê kurdi bi Russi û Elemanî re

Y.Sabri Qamişloki
Heta  wekî iro Zimannas, ne gihiştina ti encaman, bê  cend Ziman  li Cihanê hena; lê li  gor  Pirtûka ya cûdekirina Zimanan kû di  Sala 1977 hatiya capkirin, kû 4500 Ziman hene, her  wiha  cavkaniyên  cûda , diyar  dikin, kû di  navbera 4000 û 6000 Ziman  hene.
Di  nav wan de, yek  jê,  ji Zimanê me  yê kurdiya; kû ew  ji weki  serbixwe, li Cihanê cihê xwe yê  teyibet  digire,  ci ji aliyê Gramatikê vê be,  yan ji axeftinê,  kû ew  ne  Şaxeke ji ti Zimana ya û Şahidê vê ji Akadimnasên Elemani  RODICER û POT  go  di Sala 1840 dana  xwiya kirin kû Kurdi  Zimaneki Serbixwe ya, bêgûman pişti kû gotinên Kurdi anîna himber Zimanên Irani.

Her  wiha  ji di  Faktorên giring hena kû dikarê Ziman û Zaravayê wa   ji  hev cûda  dike: ew  ji Nasnameya Netewi û lihevkirina di navbera axeftvanên van Diyalêkta deya.

Grupa kû Kurdi  cih  têda  digrê Ew  ji Hindi-Europi: û di vir  de ji weki ;

Hindi-Irani: ev  ji, ji  2 Şaxa pêk  tê 1- Zimanên Hindi Ari; ev ji, ji  gelek parceyan pêk tê:

·Hindi Zimanê fermi yê Hidistanê ya

·Ordû  Zimanê fermi yê Pakistanê ya

·Benxali Zimanê fermi yê Bengiladêşe
Zimanên Irani: ev bi rengê xwe yê kevin yê Avista; kû Gotarên  Zeradeşt(Avista: Pirtuka Ola Zerdeştiyane, ku di Sedsala 7 beri Zayinê hatibû nivîsandin, û Zerdest ji bi Koka xwe Kurdeki ji Ormiyê ya) dihatin weşandin û Zimanê Farisi yê Kevin, û ji van Zimanan, weki Farisiya nû Afxani û Kudri cêbûn.

Zimanê Silavî : ev ji ;

                    1- Silaviya Başûr  : Weki Zimanên Bûlxari, Kirwti û Silovini
                     2- Silaviya Rojava  : Weki Zimanên Ceki, Silovaki û Poloni
                     3- Silaviya Rojhilat : ji  Zimanên Rûssi û Okrani pêk tê
Her wiha  ji bi vê Grupê re gelek Zimanê dî yê Europi tên girêdan, mîna Ermeni, Elbani, Yonani, Itali û Erlendi
Zimanên Cirmani:ji Elemani û ingilesi pêk tê.

Takû em nêzîkbûna Zimanê me yê Dayikê bi Zimanê weki Elemani û Rûssi re bikin, ezê cend Gotonan bênin ser Ziman:
Kurdi                Rûssi                      Axeftina Rûssi
Jîn                       ЖИЗНЬ                                 Jîzin
Bira                     БРАТ                                      Birat
Jin                       ЖЕНА                                   Jina
Sipas                  СПАСИБО                            Siapsîba
Şeş                      ШЕСТЬ                                  Şêst
Bi kûda               КУДА                                    Kûda
Dîwane              ДИВАН                                  Dîvan
Mir                     УМЕР                                       Ûmer

Kurdi                Elemani               Axeftina Elemani
Zor                      Sehr                          Zêr
Dilop                    Tropfen                   Tropfên
Kûrt                      Kurz                       Kûrtz
Gewire                   Groß                      Giros
Hêvî                         Hoffnung              Hofnûng
Erd                           Erde                      Êrde
Higûv                        Honig                    Honîg
Hasin                         Eisen                     Ayizen

شارك المقال :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

اقرأ أيضاً ...

Salih Cefer



Qedexebûna zimanê kurdî bi salên dirêj bû sedema paşketina hemû cûreyên wêjeya kurdî û bi taybetî jî ya zaravayê kurmancî.
Tevî ku di van salên dawî de li gelek alîyên Kurdistnê rewşa wêjeya kurdî (kurmancî) bi pêşve çûye jî, lê hîn pêwîstîya bi pêşveçûnên bêtir heye.
Kanîyên pêveçûnê pirin, yek ji wan…

Ebdûlazîz Qasim

 

Ji demê hatina Ehmed El-Şerih li ser desthilata Sûriyê, piştî hilweşîna rejîma Esed di 8ê çileya sala borî de û heta îro, bi carekî rewş û rastiya Sûriyê ya civakî, cugrafî, siyasî, etnîkî û olî tê paşguh xistin, bi taybetî hebûna gelê Kurd bi carekî tê paşguh xistin, her bigire…

Amadekirin û kurmacîkirina tekstên stiranan: Ednan Bedreddin

 

Mezher Xaliqî yek ji navdartirîn hunermendn kurd ên sedsala bîstan e. Ew di sala 1938 an de weke zarokê malbateka kurd a oldar li Sune (Sanandaj) hatiye jiyanê. Behremndiya Xaliqî di warên goranîgotin û werzişê de ji salên dibistana seretayî ve derketine pêş. Her di…

Ebdûlazîz Qasim

Di dîroka navçeyê de, hîç erdnîgariyek bi navê Tirkiyê nîne, û deweta Tirkiya li ser sextkariya dîrokê û talankirin, qirkirina Kurd, Ermen û Yonaniyan û herwiha li ser dagîrkirina beşeke mezin ji xaka kurdistan, Yonanîstan, Qubirstan û Ermenistanê hatiye avakirin.

Projeyên Tirkan her ji destpêka xwe ve û heta…