Tengezar Marînî
Gotina “Revîn ji Hesar” pir nêzîkatiyên şîrovekirinê pêşkêşî dike, ku dikare ji dîsîplîn û perspektîfên cihêreng were girtin. Li vir çend şîroveyên hermeneutîk, sosyolojîk, toreyî“Wêjeyî“, estetîk(Ciwanî) û di çarçoveya rexneya çand hene:
Şîrovekirina Hermeneutîk (Ravekirin)
Ji perspektîfa hermeneutîk ve, ev hevok dikare wekî metafora (mecaz) lêgerîna azadî û xwenaskirinê were şîrove kirin. “Revîn” sembola xwesteka rizgarbûna xwe ji astengiyên civakî, siyasî an hebûnî yên jiyanê ye. “Hesar” dikare hem dinya û hem jî nûnertiya tevahiya ezmûna mirovan bike. Ev Revîn di heman demê de dikare wekî lêgerîna cîhek çêtir, negihîştî, ku dewletên îdealîzekirî yên wekî aştî, bextewarî an zanînê vedihewîne jî were ravekirin.
Ravekirineke hermeneutîkî a hevoka “ٌRevîn ji Hesar” têgihiştinek pir-qatî vedike, ku dikare cûrbecûr azmûnên mirovahî û pirsên hebûnê çareser bike. Li vir em ê ji çend aliyên bingehîn ve li şiroveya hermeneutîk binerin:
- Sembolîzma Revê
“Revîn” dikare wekî metafora lêgerîna azadiyê were şîrovekirin. Nûnertiya daxwaza azadkirina xwe ji zincîrên rastiya civakî, siyasî an hestyarî dike. Ev revîn dikare hem fizîkî be (mînak xwestina guhestina cîhê rûniştinê an rêwîtiyê) û hem jî psîkolojîk (mînak peydakirina aştiya hundurîn an bixwe- aktîvbûn). “Ji Hesar” pêşniyar dike ku ev azadî ji sînorê asayîbûn û rojane derbas dibe.
- Lêgerîna hebûnê
Hevok di heman demê de dikare lêgerîna wateya kûr a jiyanê jî nîşan bide. Di cîhanek ku pir caran wekî tevlîhev û bêwate tê hesibandin, reva ji Hesar dikare hewldanek ji bo dîtina bersivên pirsên hebûnê sembolîze bike. Ev lêgerîn dikare bi lêgerîna giyanî, dixwegihîştinê, an jî daxwaza jiyanek çêtir ve girêdayî be.
- Rexnekirina civakê
Ji perspektîva hermeneutîka, ev hevok dikare rexneyek nazik li civaka hemdem be û nirxên wê jî nîşan bide. Revîn dikare nerazîbûna xwe ji normên civakî, tevgera xerîdar (berhembar/ consumption) an hilweşandina jîngehê nîşan bide. Kesên ku dixwazin xwe ji van nirxan dûr bixin, dibe hest bikin şêwazê jiyaneke cûda bibînin, bêtir li gorî baweriyên wan ên exlaqî ye.
- Biyav û Pîvana derûnî
Revîn di heman demê de dikare aliyên derûnî jî çareser bike, wek pêdiviya reva ji stress, tirs an trawmayê. Di vê wateyê de, hevok dikare liva hundurîn û xwesteka başbûn an xilasbûna ji ezmûnên acizdar nîşan bide. Li vir, “Revîn” dibe sembolek ji bo lêgerîna cîhekî bo tenahî û parastinê.
- Hesreta Utopiya
Hizrara revê dikare bêrîkirina utopîk jî pêk bîne. Ew daxwaza afirandina cîhanek çêtir an dîtina cîhekî ku îdeal û negihîştî xuya dike nîşan dide. Ev utopiya dikare nûnertiya hem cîhekî fizîkî û hem jî rewşeke heyînî ya di xeyalê de heye, lê pir caran di rastiyê de negihîştî ye, bike.
- Têkiliya bi xwezayê re
Revîn ji Hesar di heman demê de dikare hesreta vegera xwezayê û jiyanek sadetir û rastir diyar bike. Di cîhanek ku pir bajarvanî û mekanîzekirî ye, revîn dikare xwesteka xilasbûna ji barê şaristaniyê û ji nû ve girêdana bi cîhana xwezayî re sembolîze bike.
Şîrovekirina Sosyolojîk (Komelnasî)
Ji aliyê civakî ve, ev hevok dikare pirsgirêkên civaka nûjen nîşan bide. “Revîn ji Hesar” dikare wekî bersiva nerehetiya di civakek de, ku bi qeyranên hawîrdorê, neheqiyên civakî û bêewlehiya aborî tê pênasekirin were têgehiştin. Revîn di heman demê de havîbûna kesane li cîhaneke teknolojîk e, global e, her ku diçe zêde dibe. Mirov xwe di civak û xwezaya xwe de biyanî dibîne.
Gotina “Revîn ji Hesar” dikare ji perspektîva cavkzanînê ve bi awayên cûda were şirovekirin, ku li ser mijarên kûrtir ên civakî û çandî radiweste. Li vir çend aliyên sereke hene:
- Havîbûn û Tenêman an Tenê hiştin „Isolation“
Di cîhanek teknolojîk û cîhangîrî de, her ku diçe gelek mirov havîbûna bi hawîrdora xwe, mirovên xwe û hem jî bi xwe re rûbirû dibin. Ev havîbûn dikare ji guvaş, xebata zêde, an hestên bêhêziyê di cîhanek tevlihev de çêbibe, ku bibe sedema revê.
- Rexnekirina civaka xerîdar (Consumation= Berhembar)
Revîn ji Hesar, têgeheke dikare pir tiştan bîne qada danûstendinê, bo nimûne rexneya li civaka neçalak, a xerîdar û neberhemdar. Dikare bibe bertek, li dijî jiyana zir û bibe alternatîv û berdêl bo nexweşiyên civakî, derûnî, nebûna delîveyên bo guherînên pêdivî. Ev nekarîn û nebûna hêza guherînê, dibe sedema paşvekêşanê. Revîn li vir dibe berteka bêrîkirinê ji bo dana wateyeke din bo jiyanê, ew jiyana sade û bêserûber.
- Revîna nav cîhanên mecazî
Di civaka dîjîtal a îroyîn de, gelek mirov, pir demê li cîhên mecazî derbas dikin, çi bi riya mediyaya civakî, lîstikên serhêl an platformên dîjîtal ên din be. Ji ber vê yekê “Revîn ji Hesar” di heman demê de, dikare meyla paşvekişîna nav van cîhanên virtual jî diyar bike, da ku ji dijwariyên jiyana rastîn birevin. Ev yek pirsan li ser danûstendina civakî û têgihîştina rastiyê derdixe holê.
- Hişyariya jîngehê û domdar
Perspektîvek civaknasî dikare di derbarê pirsgirêkên hawîrdorê û veguhertina avhewa(Jîngehê) de jî, dikare mirov ber bi hizrên zêde bibe. FTêgeha “Revîn ji Hesar” dibe têgihîştina ku Erd hêdî hêdî wateya xwe winda dike, ku mirovahî di kiryarên xwe de têkçûye nîşan bide. Ev dikare bibe sedema bîra kolektîv a şêwazên jiyanê yên nû, domdartir û ji nû ve pênasînê bide ramana hebûna di civakê de.
- Geryana Li nasname û lêvegerekê
Revîn di heman demê de dikare bibe daxwazek civakek an jî nûnertiya nasnameyeke, ku pir caran di civaka nûjen de winda dibe bike. Di cîhaneke ku ji hêla taqekeperestiyê ve serdest e, Revîn ji Hesar dibe ku daxwaziya lêgerîna li cîhek an komekê ku meriv xwe tê de dibîne, hest dike ku yek ji wê civakê ye û ew jî ji hêla xwe wê nîşanê diyar dike. Ev jî dikare durvê tevgerên civakî û refleksên çandî himbêz bike.
- Veguherîna çandî û civakî
Sernavê Romanê „Revîn ji Hesar“ dikare wekî lêvegerek li dor xwesteka guherîn û veguhertina civakî were dîtin û wisa jî were şirovekirin. “Revîn” dikare nîşanê bide, ku mirov ji avahî û strukturên hêza heyî, pîvan û nirxên heyî, dûr dikeve û ji bo modelên civakî yên nû, dadwertir bizavê bike. Ev lêgerîna li guherînê dikare xwe bi tevgerên berhingarkirinê, tevgerên civakî an jî şêweyên nû yên jiyana hevbeş re nîşan bide.
Encam:
Bi tevayî, şîroveya civakzanistî a Sernavê”Reva ji Hesar” hest û navtêdanên tevlihev û pir caran nakok ên li pişt pêdiviya mirovî ya dûrketina ji rastiyê an jî pêkola ji bo cîhek çêtir, îdealîzekirî eşkere dike. Ev revîn di cîhaneke ku guherîn lezgîn tên dibine bersiva ezmûnên taqekesî û bikomel.
Şîrovekirina Wêjeyî
Di edebiyatê de, motîfa reva ji gerstêrkê dikare di berhemên zanistî an jî dîstopyayê de wekî toposek navendî xuya bibe. Nivîskarên wekî Ray Bradbury an Philip K. Dick gelek caran pirsgirêka reva ji rastiyek zordar ber bi cîhan an pêşerojên alternatîf ve dikin. Ev revîn dikare wekî çalakiya berxwedanê ya li dijî şert û mercên heyî were şîrovekirin û di heman demê de pirsgirêka nasname û hebûna mirovan a di gerdûnek diguhere de derdikeve pêş.
Ev sernav „Revîn ji Hesar“ çarçoveyên toreyî, wêjeyî yên ravekirinê bêhempa vedike, yê şêweyê vebêjiyê/Narrativ cuda û li ser asteyên babetên cuda diyar dikin. Bo vê hindê eve çend xal û nêrîn û ravekirinên toreyî ne:
- Metafer/Mecaz ji bo Havîbûnê
Di warê toreyî de, “Revîn ji Hesar” dikare wekî metafora havîbûna kesane ya di cîhanek her ku diçe tevlihev û pir caran zordar de were têgehiştin. Gelek berhemên toreyî, wek “Veguherî” a Franz Kafka, behsa hesta bitêbûnê û têgihîştinê dikin. Firîna li vir dikare sembola pêkola bêhêvîya revîna ji rastiyekê, wekî dijminatî an zordestî tê hesibandin.
- 2.Geriyana li Nasnamê
Revîn di heman demê de dikare nûnertiya têkoşîneke hundurîn a ji bo nasname û xwenaskirinê jî bike. Romanên temen-mezin an vegotinên dîstopîk/Desthilathez (bi gelemperî li ser lêgerîna cîhek an rewşek ku taqekes bikaribe nasnameya xwe ya rasteqîne bibîne, radiweste. “Revîn ji Hesar” dikare nûnertiya daxwaza azadkirina xwe ji bendewarî û pîvanên civakî ji bo têderxistina rasteqîniya xwe bike.
- Regez ên Utopî û dîstopîk/desthilathez
Di toreya- Science-Fiction de, hizra Revê tim bi Utopiya re an jî desthilatheziyê re (EGO), wek senario tê girêdan. Berhem ên Ray Bradburys „The Marsh-Chronic“ an Philip/ fîlîp K. Dicks „The three stigmata of Palmer Eldritch“ dibin mijara revê ji ser rûyê zemînê bo cîhaneke din, Hesareke din. Lê wê demê bixwe de hêvî û metirsiyê jî di xwe de vedihewînin. Li vir derbederî/Revîn dibe rêyek ji ên çareseriyê, daku ji rewşa ketiyê de rizgar bibe û delîveyeke, ku mirovahî bidome, peyda bibe.
- Rastî û Xewn
Di warê toreyî, wêjeyî de, Revîn dikare wekî nakokiya di navbera xewn û rastiyê jî were dîtin û şirovkirin. Di gelek çîrok û romanan de, wek „Sed Salên ji Tenêtiyê“ ya Gabriel García Márquez, sînorên di navbera rastî û fantaiyayê de têk diçin. “Revîn ji Hesar” dikare hesreta jiyanek cûda, çêtir ku tenê di xeyalan de heye sembolîze bike. Ev revîn dikare hem azadîxwaz û hem jî trajîk be, ji ber ku ew bi gelemperî windakirina rastiyê ve xwe bend dike.
- Rexne li Hebûna mirovayetiyê
„Revîn ji Hesar“ di heman demê de weke şiroveyeke rexneyî ya li ser hebûna mirovan dikare were xwendin. Di berhemên toreyî yên behsa buhurîna jiyanê û bêwatebûna hebûnê dikin. “Revîn ji Hesar” dikare daxwazeke bêhêvî ya rizgarbûna ji nezanî û êşa jiyanê nîşan bide. Nivîskarên wekî Albert Camus di “ The Pest“Gurî“” de behsa vê kêşeya hebûnê û lêgerîna rêyekê dike.
- Nîşana geştekê
Derbedrî û rev dikare weke nîşana geşteke lehêng were şirovekirinê. Ev geşt di gelek romanan de mîna navtêdaneke, handaneke, netenê fîzîkî, belê derûnî, giyanî jî were dîtin. „Revîn ji Hesar“ dikare li vir mîna lêgerîna li jiyaneke nû watedar, an jî li jiyaneke aştiyan e diyar bibe, digel ku ji cihên pêbawer û naskirî dûr dikeve. Li vir têkilî bi wan deveran re tête birîn.
Encam
Bi tevayî, “Revîn Ji Hesar” zemîneke wêjeyî ya dewlemend peyda dike ji bo vekolîna mijarên tevlihev ên nasname, xerîbî, hêvî û kêşeya hebûnê. Ew me vedixwîne, em serpêhatiya mirovahiyê û hesreta jiyaneke çêtir, baştir, xweştir bi hemû aliyên xwe ve binirxînin û bipirsin.
Şîrovekirina Estetîk (Ciwanî, Bedewî):
Ji aliyê estetîkî/ciwanî ve, ev hevok di hunerê de dikare wekî derbirînek derbasbûyî, xweşik an jî negihîştî were şirovekirin. Revîn daxwaz e û lêgerîn e, li ezmûnên nû yên ciwan. Di hunerên dîtbarî an muzîkê de, ev dikare bibe sedema lêgerîna mijarên wekî bêdawî, gerdûn û bêrîkirinên nenas.
Şirovkirina ciwanî ji „Revî ji Hesar“ re, dergehê fantaziyayeke di mijaran de, berev bedewiyê, dahênanê û cidîwergirtinê vedike. Eve jî çend hêlên vê şiroveyê ne:
- têperbûn û pêkola berev tiştên bilind:
Ji hêla estetîkî/ciwanî ve, “Revîn ji Hesar” dikare lêgerîna têperbûnê û hişmendiyek bilindtir nîşan bike. Ev revîn dikare daxwaza azadkirina xwe ji xemên dinyayî û cîhana maddî nîşan bide da ku bigihîje astek kûr, giyanî ya jiyanê. Huner û edebiyat bi gelemperî vê ramanê vedihewîne ku bedewî û pêkvejiyana rastîn di qadeke din, ya negehîştî de ye.
- Ciwaniya Suruştê
„Revîn ji Hesar“dikaribû hesreta xwezaya sade vegerîne li rewşa berê, ahengdar. Mirov dikare vê pêşbîniya estetîk di berhemên Romantîk û Impressionîst/akamdarî de tê dîtin, ku xweza wek cihê revîn û behremendiyê tê nîşandan. Li vir, „Revîn ji Hesar“ dikare sembola vegerê li serpêhatiyek pak, bêserûber a cîhana ku ji ber şêwazên jiyanê yên tevlihev û bajarvaniyê wenda bûye.
- Hunera Revînê
Huner di ciwaniyê de alavê herî sereke ye, daku ji realîteyê rizgar bibe. „Revîn ji Hesar“ dikare bibe cihgir ji bo prosesa dahênanê, li nika wan hunermendên, ku sinorên navçeyî û xwecihî, bi kar û hunera xwe têpr kiribin. Revîn di hunerê de, rê ji hestan re vedike, daku xwe derbixin û derbibirin û pirsgirêkên di serborên mirovî de dibuhurin, li ser kar bike.
- Dualîteya revîn û pêşketinê
Ji aliyê estetîkî ve, revîn dikare bibe revîna ji rastiyê û hem jî reva ber bi afirînerî û nasnameya xwe ve. Ev dualîtî di gelek berhemên hunerî de, ku gerîna li azadiyê û hem jî rûbirûbûna bi nakokiyên hundirîn. Revîn di vir de mirov dikare weke kiryareke xwenaskirinê û pêşkanîna estetîkî jî bîne ser zimên.
- Erkên Fantaziyayê
Dibe hizra „Revîn ji Hesar“ hêz û giraniya xwe deyne hêza xeyalê û fantaziyayê, bo peydakirina derft û delîveyên nû bo guherîna jîwariyê/realîteyê û ev Revîn dergehê xeyalan li ser biyavên hizirkirinên dahênane û ramanên nû, ku di jiyana realîte ve nemumkin.
- Hest û serpêhatiyê ciwaniyê
Di dawiyê de, “Revîn ji Hesar” dikare lêgerîna serpêhatî û hestên estetîk ên tund nîşan bide. Di huner, mûzîk û wêjeyê de mirov gelek caran rêyekê peyda dike, ku hestên xwe yên herî kûr bikar bîne û pêve bike. Reva li vir dikare were wê wateyê ku mirov bi serpêhatiyên estetîk ku wan ji jiyana rojane xilas dike, digihîje rewşek eseyr.
Encam
Bi tevayî, şîroveya ciwanî a hevoka “Revîn Ji Hesar” têgihiştineke kûr li ser hesreta mirovî ya ji bedewî, afirînerî û derbasbûnê re pêşkêş dike. Têkilî û pirsgirêk di navbera rastî û xeyalê de, di navbera kes û cîhanê de, û di navbera peydakirina pêkvejiyana kesane û lêgerîna li wateyek bilind de radiweste.
şirovekirina Rexneya çandî“Rexneneya kultûrî“
Di çarçoveya rexneya çandî de, “Revîn ji Hesar“ mirov dikarê weke şiroveyeke li ser çanda Berhemdarî, berhembarî, sermayedarî û havîbûna taqekesan were şirovekirin. Ev Revîn dikaribû revînek nav cîhanên dîtbar, hesabwehabûyî (Iftîrad) û balkişandinê nîşan bide da ku ji dijwarî û valahiya jiyana nûjen azad bibe. Li vir rexnekirina çandeke ku êdî kes bi tevahî nabîne, eşkere dibe – çandeke ku pir caran li ser azmûnên rûbirû û nirxên şênber, madî disekine.
Şirovek psîkolojîk a peyva “reva ji gerstêrkê” dikare cûrbecûr pîvanên derûnî û tevgera mirovî destnîşan bike. Li vir hinek rêbaz hene:
- Reva ji rastiyê
Ev hevok dikare wekî bersiva daxwaza rizgarbûna ji dijwarî û stresên jiyanê were şîrove kirin.
Di psîkolojiyê de, ev bi gelemperî wekî tevgerên dûrketinê tê binav kirin, ku tê de kes hewl didin ku ji hestên ne xweş, stres an ezmûnên trawmatîk dûr bikevin. Ev revîn dikare hem fizîkî be (mînak bi rêwîtiyê an vekişînê) hem jî psîkolojîkî (mînak bi xewna xeyalan an tevgera tiryakê).
- Reva hebûnê
Ji perspektîfek hebûnî, “revîna ji gerstêrkê” dikare xwestekek kûr a reva ji wateya jiyanê an hebûna xwe nîşan bide. Mirov dikare xwe ji tevlihevî û daxwazên jiyanê hîs bike, ku dikare bibe sedema lêgerîna revê di îdeal, giyanî, an jî mirinê de. Ev revîn di heman demê de dikare peydakirina rewşek îdealîzekirî ya ku pir caran negihîştî dimîne jî nîşan bide.
- Krîza nasnameyê
Ev hevok di heman demê de dikare qeyranek nasnameyê jî nîşan bide ku tê de kes dixwazin xwe ji hawîrdora xwe ya asayî an rolên civakî dûr bixin. Ev dikare bi taybetî di dema qonaxên veguheztinê de, wek xortaniyê an di dema qeyranên jiyanê de were diyar kirin. Revîn weke hewldanek ji bo peydakirina nasnameyeke nû yan jî xwe ji bendewariyên civakê rizgarkirin tê dîtin.
- Têkoşîna Trawmatîk
Di çarçoveyek psîkolojîk de, revîn dikare wekî mekanîzmayek rûbirûbûna serpêhatiyên trawmatîk jî were şîrove kirin. Kesên ku tûşî windabûna giran, destdirêjî, an serpêhatiyên din ên trawmatîk bûne, dibe ku hest bikin ku xwe ji rastiya ku dibe sedema wê êşê dûr bixin. Ev revîn dikare bi psîkoz, nexweşiyên veqetandî an jî nexweşiyên din ên derûnî were xuyang kirin.
- Daxwaza kontrolê
“Reva ji gerstêrkê” di heman demê de dikare daxwaziya kontrolkirina jiyan û hawîrdora xwe jî sembolîze bike. Di cîhanek ku bi gelemperî kaotîk û bêpêşbînî xuya dike, ramana ku hûn xwe ji gerstêrkê bihêlin an xwe dûr bixin dikare hestek kontrol û xweseriyê peyda bike. Ev revîn di heman demê de dikare forma fantaziyan an îfadeyên afirîner jî bigire ku rê dide kesan ku rastiya xwe ji nû ve dîzayn bikin.
- Lêgerîna Xwedîbûnê
Di dawiyê de, hevok di heman demê de dikare lêgerîna cîhek an civatek ku ferd bi rastî hîs dike ku ew aîdê wî ye jî nîşan bide. Revîn dikare xwesteka dûrketina ji hawîrdorek ku wekî dijminatî an jî nayê fêm kirin nîşan bide da ku cîhek were pejirandin û têgihîştin.
Bi kurtasî, peyva ” Revîn ji Hesar ” xwedî wateyên tevlihev e û li gorî çarçove û perspektîvê rê dide şirove û ravekirinyên cihê. Gêwlê zêde dike, ku lêgerînên biwate li ser hebûna mirov, civakê werin kirin.
Li dawiyê,
şirovekirina psîkolojîk (derûnî) a peyva “Revîn ji Hesar” hest û navtêdan ên(Motivation) tevlihev û pir caran nakokî yên li pişt hewcedariya mirovî ya dûrxistina xwe ji rastiyê an ji bo cîhek çêtir, îdealîzekirî pêkolê dike û eşkere dike.
