Rageyandin û rola rewşenbîrên Kurd
Berzo Mehmûd
berzomehmûd@myway.com
I
Ev azadî û serbestîya han ku bo me dergehekî mezin vekir, û pêre jî filitandineke bêserî hate meydanê, û ev filitandina gurr bêperk tiştekî asayîye, sebaret miletê Kurd, yê ku bi kêmanî ji despêka sedê bîstan de wek vê delîvê neketibû dest ku serbest çi bêjê û çi binivîsê, û berhemê xwe serbest belav bike. Belê azadî, eger nekevê bin rêberîya zanistî de, dê gelek kêmasîysn û nexwşîyan bi xwe re bênê. Dema ku em doza serbestîyê û dîmokrasîyê dikin, lê nekû sînor û sansor bêne hilanîn!! nekû ev gotar yan ev nûçe nekevin bin çavdêriyê de, û nekû bi hûrbînî neyê xwendin berî ku bêne belavkirin. Helbet şkestina nivîsarê, yan nerastiya nûçeyê, yan şaşîyên nivîsînê nabê bi awakî weha bin ku naverokê li ber xwe bibin, û bi ser wilo de jî werin belav kirin. Yan jî hin car form yan naverok gelek lawaze ku ji mafê sernivîserê govarê yan sernivîserê malperê wê nivîsînê belav nekê. Inca divê ev nivîsîn li bêjingê bikevin da ku baş û xirab ji hev bêne vewejartin, yê baş belav bibin, û yê xirab û bêmifa bidin alî. Lê mixabin hin car û gelek car em wa dibînin ku şaşiyên nivîsînê di hin malperên binavûdeng de pirin. Ew malperên xudêgiravî gelek bilindin pêwîste li wê helbestê yan li wê gotarê vegerê û bixwênê û paşê bigihê birryarê. Raste guhadan bi spehîtiya form û durvê malperê giringe, lê eva han pêwîste mil bi mil ligel naveroka nivîsînê werê, da ku xwêner mifayên baş jê wergirê.
Ji ber bindestîya kurdistanê, gelek ji Kurdên me, ji hundirê welatê xwe derketine, û xwe li Ewrupa girtine, û li wê deverê jî, wek em dizanin azadiya mrovan heye, mirovê kurd jî wek yê xudîyê cih dikarê malperan di tora internetê de drust bikê, û têde dengûbasên xwe belav bikê. Bi rastî ev bi xwe fersendeke gelek başe di destê rewşenbîrên kurd deye, ku bikarê gotina xwe di riya internêtê de bigihênê gelek xwendevan û nivîseran. Ji ber wilo jî gelek malperên Kurdî çêbûne, û dikarin hem doza xwe bi xelkê bidin naskirin, û hem jî zanyerî û nûçeyan bi kurdan bigihênin.
Di nav van malperan de mirov weha pê hest dikê ku malperên Kurdên Sûriyê ji yên dîtir pirtir vekirîne, û ew hişê teng û asoya hiştesk li nik wan kême. Ez vê yekê dibêjim ne ji ber ku ez ji Kurdê Sûrîme, lê belê ev rastîyeke, û ez wek kurdperwer hêvîdarim ku malperên dîtir ji yên me baştir bin. Ev bi xwe dibê belgeyek ku Kurdên Sûrî di astekî netewî û rewşenbîrî bilind dene. Ya dîtir jî û ya herî ji hemîya xirabtir malperên kurdê Tirkiyê her tu wan dibînê û dixwênê, em ne nivîserên kurdên Sûrîyê di wan de dibînin, û ne jî nivîsînên weha astberz di rewşenbîrî de tên dîtin, heçkû ev Kurd, ango yên Tirkiyê, ji yên dîtir cudane, yan jî heçkû kovî perwerde bûne. Eva han ne ku ez tenê dibêjim, min raya hin rewşenbîrên dîtir jî di vê yekê de dît, her ya wan jî wilo bû.
Têbînîyeke dîtir jî heye ewe ku hin malper, bi ser ku karbedestên wê serbixwene, lê malpera wan di naveroka xwe de terkîz li ser parçekî yan cihekî taybet dikê, bi şêweyeke weha diyar dibê ku mirov bêhina berdevkîyê ji wê malperê bikê!!! Raste ku her partîyek mafdare ku malpera wê hebê û têde dakokî li siyaseta xwe bikê, lê nabê xwe bixê bin kirasekî serbixwe de û nerînên xwe belav bikê. Malper wek amêra rageyandinê pêwîste ku serbixwe bimênê, û wek dergehekî berfere bikarê nivîserên kurd ji hemî parçên Kurdistanê himbêz bikê. Helbet em nabêjin çima karbedestên kurdê Tirkiyê webmalekê xurû ji rewşenbîrên kurdê Sûrîyê ava nakin, em ne wilo dibêjin, lê ya baş ewe ku bi kêmayî pêwendiyek navbera kurdan de li ser astê navtorê (internêtê) hebê. Ji ber ku ev têkilî wa dikê ku kurdan bi hev didê naskirin, û danûstandina rewşenbîrî di nav nivîserên kurd de ji hemî parçeyan drust dikê. Eva han sînoran di navbera xebatkarên nivîsînê û zanînê de dibezînê, û dikevê bin xizmeta kêşeya netewî ya miletê kurd de. Bi vî awayî kurd dikarin binasin ka çilo pismamên wan di parçeyên dîtir de bîr dibin û çilo difikirin. Ev karê rewşenbîrî pêwendiyên civakî û siyasî jî bi xwe re tênê. Em Kurd di vê qunaxê de pir pêwîstî nêzîkayî li hev bikin, yekîtîyê pevre biçespênin, da ku em bibin hêzeke xurt, ji ber ku dijminên me gelekin. Eger em jî ne lev bin, yan em dijiminê hev bin, emê hember dijmin perşkestî bin, û nikaribin rola xwe bigerênin. Inca ez hêvîdarim ku malperên me singa xwe ji rewşenbîrên kurd yên hemî parçeyan vekin, wek çawa ez wek kurdekî ji parçê Sûrî di malpera Dîmane de dinivîsim. Ya dîtir jî pêwîste nivîser jî ne hişteng bê, ji dora xwe pêve nebînê, divê ew jî ji hemî malperan re binivîsên û nivîsaran ji wan re rê bikê.
Eger em malperên Kurdî ji alîyê form û şêwe ve di roja îro de binerxênin, bi rastî ji malpera Netkurdê pêve nayê ber cavê min. Dema ez vê yekê dibêjim, bila xwêner jî xweş bizanê, ku ez ne piropegenda yan tewênîyê ji vê malperê re dikim, û ta niha ez yekî jî ji karbedestên wê, ne ji nêzîk, û ne ji dûr, nas nakim. Belê ev malper, eger di forma xwe de bedewe, wê manê nadê ku kêmasîyên wê nînin, bi taybetî di nivîsaran de. Lê em nakevin taybetiyên her malperekê de, tenê hin têbînîyên giştî dixwazim berçav bikim.
Vê dawiyê yekîtîya nivîserên Kurdê Rojava ava bû, vê jî hin hêvî bi me re çêkirin, ku ew li Ewrupa bikarin malpereke tekûz û bi teknîkeke nûtir pêk bênin, lê mixabin ew jî ne zêde û ne kêmî yên heyî karê xwe birêva dibin, bi ser ku nivîserên kurdê Rojava yên li welêt û yên li derve berê xwe danê, û xwestin wê pêşbixin, û dîsa di naveroka xwe de baş zengîne, lê ev ne bese, û ji alîyê teknîkî û şêwe ve ne li pêşe. Herweha meyldarî bi alîyê hin nivîser de diyar dibê, ev jî nexweşîya wan nivîserên kulnave. Ya baş ewe ku giranî di babet de bê, ne di navê nivîser de bê. Lewre em bihêvîne ku ev malper hin teknîkzanên şehreza û pispor di qalibê malperê de kar bikin, da ku spehîtir û dewlemendtir bibê. Rûpelê pêşî, Bo nimûne, yê herî giringe, lewre pêwîste ku babet bi şêweyeke diyar û ronî berçav bibin, ne ku bi awakî himbiz bê danîn, û ya baş ewe ku navê babet û navê nivîser bi rengekî ciyawaz were, herweha danîna stûnan şêweyeke nû jêre dive ku tevlîhevîyê di nav babetan de nekê, û navê nivîser yan babet li ber çavê bîner wunda nebê, yan wextekî pir ji mirov bixwê ta ku babetekî taybet bibînê. Ya dîtir jî divê berê rehniyê ne tenê li ser kesin taybet bimênê, heçku xudiyê vî babetî welat ji me re fethh kirine, here were …….. . Belê ji başîyên wê jî ku malper hin çalakî û germî têde heye, ne wek malpera Pena Kurd ku bûye wek kavilekî, û ez ûmêdewarim ku serkarên wê malpera xwe geş bikin, û bikarin nûbûnekê di kras û naveroka wê de drust bikin.
Malpera Efrîn, bi rastî, cihê xwe di nav hemî nivîseran de çê kiriye, ev malper bûye cihê rêzlênanê, tiştê têde balkêş ewe ku nivîser hemû têde wek yek malbat diyar dibin, bê ku cihekî bilind bidê min, yan cihekî nizim bidê kesekî dîtir, ango yeksanî di siyaseta malperê de xuyaye, bo nimûne serkarên wê bi xwe ji efrînin lê mohra efrînkî têde nediyare. Ya dîtir sernivîserê malperê bersiva wan kesê ku babetên xwe jêre rêkirine didê, û di rêya emailê re sipasîya wan dikê, ku ev jî cihê rêz û qedire.
Di vê dema dawî de malpereke nû vebûye, ew jî (Kurdroj). Ev malper bi ser ku nûye, lê karî xwe bi nivîseran bidê naskirin, û cihê xwe li nik xelkê drust bikê, nemaze guh didê forma malperê, û wekhevîyê di rêzkirina babetan de pêk tênin, ji bilî hin buyer ku xwe li ser malperê disepênê, û ev jî divê wilo bê.
Malpera tirej bi wêne û forma xwe xweşik û spehîye, û weha diayr dibê ku mamosta Qado Şêrîn bi dilsozî guh didê malperê. Lê mixabin babet ji Qamişlo nagihin wan, ji ber ku desthilata Sûrîyê perde bi ser vê malperê û ya efrin û ya Kobani de berdaye. Ya dîtir gerek emaila wan ne li ser navê malperê bê, bere li ser hotmail yan her kompanîyeke internetê dîtir ku nehatiye perde kirin.
Malperên Kurdên Binxetê (kurdistana bindestê Sûrî, Başûrê Biçûk) gavên baş di rageyandinê de dane, û wa dixuyê ku dilgermî dilsozî bi rewşenbîrên wan re heye, ku vî alîyê belavkirina rageyandinê belav bikin. Her ev jî bi rastî roleke xweyî mezin dileyizê di avakirina hişyarîyeke netewî de, ji bilî ku zanyarîya siyasî jî pêre tê. Malperên wan (Qamishlo, Amude, efrin, kobani, tirej, keskesor, welatê me, kurdroj, …) hemû jî cihê xwe di dilê her kurdekî dilsoz de dibînin, ji ber ku ev bi xwe karekî pîroze û ez dizanim ku çiqas serkarên van malperan di kargêrana wê de mandû dibin kurmanc dibêjin (Kurd ho kiriye, û ho xwarîye.) Eger em î ji alîyê form û şêwe ve di roja îro de binerxênin, bi rastî ji malpera Netkurdê pêve nayê ber cavê min. Dema ez vê yekê dibêjim, bila xwêner jî xweş bizanê, ku ez ne piropegenda yan tewênîyê ji vê malperê re dikim, û ta niha ez yekî jî ji karbedestên wê, ne ji nêzîk, û ne ji dûr, nas nakim. Belê ev malper, eger di forma xwe de bedewe, wê manê nadê ku kêmasîyên wê nînin, bi taybetî di nivîsaran de. Lê em nakevin taybetiyên her malperekê de, tenê hin têbînîyên giştî dixwazim berçav bikim. Vê dawiyê yekîtîya nivîserên Kurdê ava bû, vê jî hin hêvî bi me re çêkirin, ku ew li Ewrupa bikarin malpereke tekûz û bi teknîkeke nûtir pêk bênin, lê mixabin ew jî ne zêde û ne kêmî yên heyî karê xwe birêva dibin, bi ser ku nivîserên kurdê Rojava yên li welêt û yên li derve berê xwe danê, û xwestin wê pêşbixin, û dîsa di naveroka xwe de baş zengîne, lê ev ne bese, û ji alîyê teknîkî û şêwe ve ne li pêşe. Herweha meyldarî bi alîyê hin nivîser de diyar dibê, ev jî nexweşîya wan nivîserên kulnave. Ya baş ewe ku giranî di babet de bê, ne di navê nivîser de bê. Lewre em bihêvîne ku ev malper hin teknîkzanên şehreza û pispor di qalibê malperê de kar bikin, da ku spehîtir û dewlemendtir bibê. Rûpelê pêşî, Bo nimûne, yê herî giringe, lewre pêwîste ku babet bi şêweyeke diyar û ronî berçav bibin, ne ku bi awakî himbiz bê danîn, û ya baş ewe ku navê babet û navê nivîser bi rengekî ciyawaz were, herweha danîna stûnan şêweyeke nû jêre dive ku tevlîhevîyê di nav babetan de nekê, û navê nivîser yan babet li ber çavê bîner wunda nebê, yan wextekî pir ji mirov bixwê ta ku babetekî taybet bibînê. Ya dîtir jî divê berê rehniyê ne tenê li ser kesin taybet bimênê, heçku xudiyê vî babetî welat ji me re fethh kirine, here were …….. . Belê ji başîyên wê jî ku malper hin çalakî û germî têde heye, ne wek malpera Pena Kurd ku bûye wek kavilekî, û ez ûmêdewarim ku serkarên wê malpera xwe geş bikin, û bikarin nûbûnekê di kras û naveroka wê de drust bikin. Malpera , bi rastî, cihê xwe di nav hemî nivîseran de çê kiriye, ev malper bûye cihê rêzlênanê, tiştê têde balkêş ewe ku nivîser hemû têde wek yek malbat diyar dibin, bê ku cihekî bilind bidê min, yan cihekî nizim bidê kesekî dîtir, ango yeksanî di siyaseta malperê de xuyaye, bo nimûne serkarên wê bi xwe ji efrînin lê mohra efrînkî têde nediyare. Ya dîtir sernivîserê malperê bersiva wan kesê ku babetên xwe jêre rêkirine didê, û di rêya emailê re sipasîya wan dikê, ku ev jî cihê rêz û qedire. Di vê dema dawî de malpereke nû vebûye, ew jî (). Ev malper bi ser ku nûye, lê karî xwe bi nivîseran bidê naskirin, û cihê xwe li nik xelkê drust bikê, nemaze guh didê forma malperê, û wekhevîyê di rêzkirina babetan de pêk tênin, ji bilî hin buyer ku xwe li ser malperê disepênê, û ev jî divê wilo bê. Malpera bi wêne û forma xwe xweşik û spehîye, û weha diayr dibê ku mamosta Qado Şêrîn bi dilsozî guh didê malperê. Lê mixabin babet ji Qamişlo nagihin wan, ji ber ku desthilata Sûrîyê perde bi ser vê malperê û ya efrin û ya Kobani de berdaye. Ya dîtir gerek emaila wan ne li ser navê malperê bê, bere li ser hotmail yan her kompanîyeke internetê dîtir ku nehatiye perde kirin.
Di nav van malperan de mirov weha pê hest dikê ku ji yên dîtir pirtir vekirîne, û ew hişê teng û asoya hiştesk li nik wan kême. Ez vê yekê dibêjim ne ji ber ku ez ji Kurdê Sûrîme, lê belê ev rastîyeke, û ez wek kurdperwer hêvîdarim ku malperên dîtir ji yên me baştir bin. Ev bi xwe dibê belgeyek ku Kurdên Sûrî di astekî netewî û rewşenbîrî bilind dene. Ya dîtir jî û ya herî ji hemîya xirabtir malperên kurdê Tirkiyê her tu wan dibînê û dixwênê, em ne nivîserên kurdên Sûrîyê di wan de dibînin, û ne jî nivîsînên weha astberz di rewşenbîrî de tên dîtin, heçkû ev Kurd, ango yên Tirkiyê, ji yên dîtir cudane, yan jî heçkû kovî perwerde bûne. Eva han ne ku ez tenê dibêjim, min raya hin rewşenbîrên dîtir jî di vê yekê de dît, her ya wan jî wilo bû. Têbînîyeke dîtir jî heye ewe ku hin malper, bi ser ku karbedestên wê serbixwene, lê malpera wan di naveroka xwe de terkîz li ser parçekî yan cihekî taybet dikê, bi şêweyeke weha diyar dibê ku mirov bêhina berdevkîyê ji wê malperê bikê!!! Raste ku her partîyek mafdare ku malpera wê hebê û têde dakokî li siyaseta xwe bikê, lê nabê xwe bixê bin kirasekî serbixwe de û nerînên xwe belav bikê. Malper wek amêra rageyandinê pêwîste ku serbixwe bimênê, û wek dergehekî berfere bikarê nivîserên kurd ji hemî parçên Kurdistanê himbêz bikê. Helbet em nabêjin çima karbedestên kurdê Tirkiyê webmalekê xurû ji rewşenbîrên kurdê Sûrîyê ava nakin, em ne wilo dibêjin, lê ya baş ewe ku bi kêmayî pêwendiyek navbera kurdan de li ser astê navtorê (internêtê) hebê. Ji ber ku ev têkilî wa dikê ku kurdan bi hev didê naskirin, û danûstandina rewşenbîrî di nav nivîserên kurd de ji hemî parçeyan drust dikê. Eva han sînoran di navbera xebatkarên nivîsînê û zanînê de dibezînê, û dikevê bin xizmeta kêşeya netewî ya miletê kurd de. Bi vî awayî kurd dikarin binasin ka çilo pismamên wan di parçeyên dîtir de bîr dibin û çilo difikirin. Ev karê rewşenbîrî pêwendiyên civakî û siyasî jî bi xwe re tênê. Em Kurd di vê qunaxê de pir pêwîstî nêzîkayî li hev bikin, yekîtîyê pevre biçespênin, da ku em bibin hêzeke xurt, ji ber ku dijminên me gelekin. Eger em jî ne lev bin, yan em dijiminê hev bin, emê hember dijmin perşkestî bin, û nikaribin rola xwe bigerênin. Inca ez hêvîdarim ku malperên me singa xwe ji rewşenbîrên kurd yên hemî parçeyan vekin, wek çawa ez wek kurdekî ji parçê Sûrî di malpera de dinivîsim. Ya dîtir jî pêwîste nivîser jî ne hişteng bê, ji dora xwe pêve nebînê, divê ew jî ji hemî malperan re binivîsên û nivîsaran ji wan re rê bikê. Malperên Kurdên Binxetê (kurdistana bindestê Sûrî, Başûrê Biçûk) gavên baş di rageyandinê de dane, û wa dixuyê ku dilgermî dilsozî bi rewşenbîrên wan re heye, ku vî alîyê belavkirina rageyandinê belav bikin. Her ev jî bi rastî roleke xweyî mezin dileyizê di avakirina hişyarîyeke netewî de, ji bilî ku zanyarîya siyasî jî pêre tê. Malperên wan (Qamishlo, Amude, efrin, kobani, tirej, keskesor, welatê me, kurdroj, …) hemû jî cihê xwe di dilê her kurdekî dilsoz de dibînin, ji ber ku ev bi xwe karekî pîroze û ez dizanim ku çiqas serkarên van malperan di kargêrana wê de mandû dibin kurmanc dibêjin (Kurd ho kiriye, û ho xwarîye.) Eger em î ji alîyê form û şêwe ve di roja îro de binerxênin, bi rastî ji malpera Netkurdê pêve nayê ber cavê min. Dema ez vê yekê dibêjim, bila xwêner jî xweş bizanê, ku ez ne piropegenda yan tewênîyê ji vê malperê re dikim, û ta niha ez yekî jî ji karbedestên wê, ne ji nêzîk, û ne ji dûr, nas nakim. Belê ev malper, eger di forma xwe de bedewe, wê manê nadê ku kêmasîyên wê nînin, bi taybetî di nivîsaran de. Lê em nakevin taybetiyên her malperekê de, tenê hin têbînîyên giştî dixwazim berçav bikim. Vê dawiyê yekîtîya nivîserên Kurdê ava bû, vê jî hin hêvî bi me re çêkirin, ku ew li Ewrupa bikarin malpereke tekûz û bi teknîkeke nûtir pêk bênin, lê mixabin ew jî ne zêde û ne kêmî yên heyî karê xwe birêva dibin, bi ser ku nivîserên kurdê Rojava yên li welêt û yên li derve berê xwe danê, û xwestin wê pêşbixin, û dîsa di naveroka xwe de baş zengîne, lê ev ne bese, û ji alîyê teknîkî û şêwe ve ne li pêşe. Herweha meyldarî bi alîyê hin nivîser de diyar dibê, ev jî nexweşîya wan nivîserên kulnave. Ya baş ewe ku giranî di babet de bê, ne di navê nivîser de bê. Lewre em bihêvîne ku ev malper hin teknîkzanên şehreza û pispor di qalibê malperê de kar bikin, da ku spehîtir û dewlemendtir bibê. Rûpelê pêşî, Bo nimûne, yê herî giringe, lewre pêwîste ku babet bi şêweyeke diyar û ronî berçav bibin, ne ku bi awakî himbiz bê danîn, û ya baş ewe ku navê babet û navê nivîser bi rengekî ciyawaz were, herweha danîna stûnan şêweyeke nû jêre dive ku tevlîhevîyê di nav babetan de nekê, û navê nivîser yan babet li ber çavê bîner wunda nebê, yan wextekî pir ji mirov bixwê ta ku babetekî taybet bibînê. Ya dîtir jî divê berê rehniyê ne tenê li ser kesin taybet bimênê, heçku xudiyê vî babetî welat ji me re fethh kirine, here were …….. . Belê ji başîyên wê jî ku malper hin çalakî û germî têde heye, ne wek malpera Pena Kurd ku bûye wek kavilekî, û ez ûmêdewarim ku serkarên wê malpera xwe geş bikin, û bikarin nûbûnekê di kras û naveroka wê de drust bikin. Malpera , bi rastî, cihê xwe di nav hemî nivîseran de çê kiriye, ev malper bûye cihê rêzlênanê, tiştê têde balkêş ewe ku nivîser hemû têde wek yek malbat diyar dibin, bê ku cihekî bilind bidê min, yan cihekî nizim bidê kesekî dîtir, ango yeksanî di siyaseta malperê de xuyaye, bo nimûne serkarên wê bi xwe ji efrînin lê mohra efrînkî têde nediyare. Ya dîtir sernivîserê malperê bersiva wan kesê ku babetên xwe jêre rêkirine didê, û di rêya emailê re sipasîya wan dikê, ku ev jî cihê rêz û qedire. Di vê dema dawî de malpereke nû vebûye, ew jî (). Ev malper bi ser ku nûye, lê karî xwe bi nivîseran bidê naskirin, û cihê xwe li nik xelkê drust bikê, nemaze guh didê forma malperê, û wekhevîyê di rêzkirina babetan de pêk tênin, ji bilî hin buyer ku xwe li ser malperê disepênê, û ev jî divê wilo bê. Malpera bi wêne û forma xwe xweşik û spehîye, û weha diayr dibê ku mamosta Qado Şêrîn bi dilsozî guh didê malperê. Lê mixabin babet ji Qamişlo nagihin wan, ji ber ku desthilata Sûrîyê perde bi ser vê malperê û ya efrin û ya Kobani de berdaye. Ya dîtir gerek emaila wan ne li ser navê malperê bê, bere li ser hotmail yan her kompanîyeke internetê dîtir ku nehatiye perde kirin.
Ji ber bindestîya kurdistanê, gelek ji Kurdên me, ji hundirê welatê xwe derketine, û xwe li Ewrupa girtine, û li wê deverê jî, wek em dizanin azadiya mrovan heye, mirovê kurd jî wek yê xudîyê cih dikarê malperan di tora internetê de drust bikê, û têde dengûbasên xwe belav bikê. Bi rastî ev bi xwe fersendeke gelek başe di destê deye, ku bikarê gotina xwe di riya internêtê de bigihênê gelek xwendevan û nivîseran. Ji ber wilo jî gelek malperên Kurdî çêbûne, û dikarin hem doza xwe bi xelkê bidin naskirin, û hem jî zanyerî û nûçeyan bi kurdan bigihênin.
